Elektrostymulacja wysokonapięciowa jest stosunkowo nową metodą leczniczą polega na aplikowaniu do tkanki bardzo krótkich jednokierunkowych impulsów o bardzo wysokim napięciu, od 100 do 300 V, czasami nawet 500V, co umożliwia głęboką penetrację włókien mięśniowych, pobudzanie czuciowych i ruchowych włókien nerwowych oraz mięśni szkieletowych. Znacznie poprawia się krążenie obwodowe, następuje zmniejszenie się napięcia mięśniowego, także zmniejszenie się dolegliwości bólowych przy urazach narządów ruchu.
Stymulacja wysokonapięciowa intensyfikuje różne mechanizmy fizjologiczne odpowiedzialne za procesy regeneracji, co ma szczególnie korzystne działanie w leczeniu trudno gojących się ran skórnych i podskórnych. Dodatkową zaletą tego rodzaju stymulacji jest też to, że spolaryzowane impulsy wysokonapięciowe mają działanie bakteriostatyczne. Niszczą różnego rodzaju mikroby i hamują rozwój bakterii.
Jak widzimy, z medycznego punktu widzenia jest to metoda lecznicza o dość wszechstronnym zastosowaniu i na dodatek praktycznie bez żadnych znanych działań niepożądanych.
Impulsy bliźniacze
Impulsy wysokonapięciowe mają charakter podwójnych impulsów bliźniaczych i są na tyle krótkie (szerokość impulsu), że efektywny średni prąd posiada natężenie zaledwie 1.2-1.5 mA.
Unikalną cechą EWN jest polaryzacja elektrod, czyli przepływ prądu tylko w jednym kierunku (prądy galwaniczne).
Zastosowanie elektrostymulacji wysokonapięciowej:
- Leczenie owrzodzeń troficznych, trudno gojących się ran, zmian martwiczych, w szczególności:
- owrzodzenia żylne podudzi
- owrzodzenia w przebiegu cukrzycy
- leczenie odleżyn
- leczenie powierzchownych ubytków tkanek
- leczenie zainfekowanych ran
- Leczenie obrzęków przewlekłych i ostrych, w tym pooperacyjnych
- Zmniejszanie ostrego bólu pourazowego i pooperacyjnego
- Zmniejszanie nieustępującego bólu przewlekłego
- Reedukacja i poprawa sprawności mięśni
- Hamowanie spastyczności mięśni
- Reedukacja nerwów obwodowych
- Opóźnianie odnerwienia i atrofii tkanek poprzez stymulowanie skurczy mięśniowych.
Przeciwwskazania
- Zaburzenia rytmu serca
- Rozrusznik serca
- Zapalenie szpiku kostnego
- Nad guzami i nowotworami złośliwymi
- Nad implantami metalowymi i innymi środkami zawierającymi jony metali
Szczególną ostrożność należy zachować przy epilepsji.
Czy stymulacja wysokim napięciem impulsowym jest bezpieczna?
Tak, jest to bezpieczna metoda z uwagi na zastosowanie bardzo krótkich impulsów elektrycznych, które pojawiają się ponadto w odpowiednio długich odstępach czasu. Wielkość ładunku elektrycznego przepływającego przez tkanki jest wtedy bardzo mała i nie wykazuje jakichkolwiek szkodliwych działań dla organizmu.
Również polaryzacja impulsów nie wywołuje w tym przypadku niekorzystnych zjawisk elektrochemicznych.
Jak wygląda zabieg za pomocą EWN?
Impulsy wysokiego napięcia aplikowane są za pomocą elektrod umieszczanych na skórze. Aby umożliwić przepływ prądu należy stosować przynajmniej dwie elektrody, przy czym z uwagi na polaryzację elektrod (biegunowość), jedna elektroda nazywana jest elektrodą bierną (dyspersyjną) a pozostałe są elektrodami czynnymi (aktywnymi). W zależności od rodzaju terapii, ustalamy odpowiednią biegunowość na elektrodach.
Nowoczesne rozwiązania wykorzystują zwykle elektrody żelowe samoprzylepne. Elektrody aktywne przykładane są na ogół w okolicach chorego miejsca, a elektroda dyspersyjna w dalszej odległości. W przypadku niektórych trudno gojących się ran i owrzodzeń stosuje się niekiedy elektrody umieszczane wprost na owrzodzeniu.
Przykładowe rozmieszczenie elektrod przedstawia poniższy rysunek.
Zabiegi elektrostymulacją wysoko-napięciową (EWN) wykonywane są w specjalistycznych zakładach fizjoterapii. Mogą być też wykonywane w warunkach domowych za pomocą wygodnych w stosowaniu aparatów przenośnych, np. GV 350 firmy BMLS. Przeprowadzanie tego rodzaju zabiegów w domu powinno się oczywiście odbywać za wiedzą i pod kontrolą lekarza.
Zabiegi EWN można łączyć z innymi rodzajami elektroterapii. Wtedy bardziej przydatne mogą się okazać aparaty uniwersalne oferujące inne rodzaje elektrostymulacji. Przykładem jest aparat QuadStar Elite firmy BMLS, który posiada możliwość łączenia stymulacji EWN (HVPC/HVPS) ze stymulacją TENS, EMS i prądami interferencyjnymi.
Porównanie stymulacji EWN z innymi rodzajami elektrostymulacji
EMS
Elektrostymulacja nerwowo-mięśniowa EMS doprowadza niewątpliwie do mocniejszych skurczy mięśniowych i większych drgań, pomimo dużo niższego napięcia. Stymulacja EWN jest natomiast bardziej komfortowa i jednocześnie bardziej bezpieczna w tych sytuacjach, gdzie zbyt duże skurcze nie są zalecane, np. przy ranach, przy unieruchomionej kończynie. EWN stosuje się ponadto przy stymulacji mięśni odnerwionych.
TENS
Przeciwbólowe działanie TENS wykorzystuje podobne mechanizmy fizjologiczne, co EWN, tj. efekt blokowania bramki bólowej oraz uwalnianie naturalnych neuropeptydów – endorfiny i enkefaliny, które zmniejszają uczucie bólu w organizmie. Przy czym w przypadku TENS bardziej uwalniane są endorfiny a w przypadku EWN enkefaliny. TENS wykazuje w tym wypadku lepsze działanie przeciwbólowe, gdyż endorfiny pozostawiają dłuższy efekt przeciwbólowy niż enkefaliny. Z drugiej jednak strony, EWN posiada dalej idące działanie związane z szybszym gojeniem się ran, a więc leczy również przyczyny dolegliwości bólowych, a nie tylko ich samo odczuwanie, jak w TENS.
Prądy interferencyjne (INF)
Najważniejszą zaletą stosowania metody INF jest możliwość bezpośredniego działania w tkankach głębokich, czego nie są w stanie osiągnąć inne rodzaje elektrostymulacji. Chociaż przy mniejszej impedancji tkanek dla prądów szpilkowych o wysokim napięciu głębokość penetracji jest wyższa, to jest ona raczej mniejsza w porównaniu z impulsami aplikowanymi z częstotliwością powyżej 4 KHz, jak to mam miejsce w przypadku prądów interferencyjnych. Prądy interferencyjne korzystnie oddziałują na płyny ustrojowe w miejscu stosowania, zmniejszają stany zapalne i ograniczają dolegliwości bólowe.
Mikroprądy
Działanie mikroprądów jest podobne do EWN w zakresie leczenia ran i szybszej regeneracji tkanek. Mikroprądy nie są praktycznie wyczuwane podczas zabiegu, gdyż działają poniżej progu odczuwania. Chociaż charakter oddziaływania prądów mikroamperowych na poziomie komórkowym jest nieco inny, to jest on zbliżony do działania prądów wysokonapięciowych. Kluczowym czynnikiem warunkującym skuteczność mikroprądów jest częstotliwość impulsów, która musi być dobrana do rodzaju chorych tkanek oraz typu urazu.
Z powyższego zestawienia można wysnuć wniosek, że elektrostymulacja wysoko-napięciowa ma działanie dość uniwersalne i posiada cechy bliskie innym metod elektroterapii. Wyjątkową właściwością tej terapii, niespotykaną w innych rodzajach elektrostymulacji jest przeciwdziałanie rozwojowi bakterii, co w połączeniu z innymi właściwościami czyni stymulację wysokonapięciową doskonałą metodą uzupełniającą w leczeniu trudno gojących się ran.
