Jaki wybrać elektrostymulator?

Jaki jest najlepszy rodzaj elektrostymulacji? TENS, EMS, jonoforeza, prądy interferencyjne czy jeszcze inne?

Krótki poradnik z linkami do artykułów szczegółowych i propozycjami elektrostymulatorów.

Od kilku lat rośnie popularność fizjoterapii wykonywanej w warunkach domowych. Za pomocą małych, podręcznych aparatów można z powodzeniem wykonywać zabiegi lecznicze samodzielnie w domu. Z punktu widzenia pacjenta oznacza to nie tylko większą wygodę, ale przede wszystkim możliwość stosowania terapii bez ograniczeń czasowych, co ma istotny wpływ na postępy w leczeniu. W większości przypadków mamy tu do czynienia z elektrostymulatorami, czyli urządzeniami medycznymi wykorzystującymi lecznicze właściwości prądu elektrycznego. Nie zawsze wiemy jednak, jaki rodzaj elektrostymulatora wybrać, a trzeba zaznaczyć, że każdy rodzaj elektrostymulacji stosowany we współczesnej fizjoterapii posiada odmienny charakter działania i wykorzystuje zupełnie odmienne mechanizmy ludzkiej fizjologii.

Jaki stosować rodzaj elektrostymulacji?

Przed zakupem elektrostymulatora powinniśmy zadać sobie przede wszystkim pytanie, jaki problem chcemy rozwiązać? Poniższy schemat pokazuje powiązanie ogólnych rodzajów dolegliwości chorobowych z różnymi rodzajami elektrostymulacji z zaznaczeniem (wielkość prostokąta), które elektrostymulacje są najbardziej odpowiednim rozwiązaniem dla danego problemu, a które są rozwiązaniem pomocniczym.

Jaki wybrać elektrostymulator?

W poniższej tabelce wyjaśnione zostały symbole poszczególnych rodzajów stymulacji elektrycznej wraz z podaniem linków do stron dokładnie opisujących dany rodzaj elektrostymulacji.

Rodzaj elektrostymulacji Oddziaływanie
Elektrostymulacja TENS Przeciwbólowa TENS Na nerwy czuciowe. Objawowe uśmierzanie bólu.
Elektrostymulacja interferencyjna Prądy interferencyjne Na tkanki głębokie.
Mikroprądy Mikroprądy (MET/MIC) Na poziomie komórkowym poniżej progu pobudzenia.
Elektrostymulacja nerwowo-mięśniowa EMS Nerwowo-mięśniowa Na mięśnie i nerwy motoryczne.
Elektrostymulacja wysokonapięciowa Wysokonapięciowa Na różne rodzaje tkanek do pewnej głębokości.
Jonoforeza Jonoforeza Aplikacja leków poprzez skórę.
Mięśnie odnerwione Mięśnie odnerwione Na mięśnie odnerwione.
Prądy Kotza (rosyjskie) Prądy rosyjskie (Kotza) Na mięśnie.

Kilka uwag:

  • W przypadku dolegliwości bólowych, podstawowym rodzajem stymulacji jest TENS, który działa jednak typowo objawowo, tzn. ogranicza odczuwanie bólu, ale nie leczy przyczyn bólu. Wspomagająco można stosować wtedy inne rodzaje prądów (INF, MIK, czy EWN), które stymulują w pewnym stopniu również leczenie przyczyn bólu.
  • Elektrostymulacja nerwowo-mięśniowa (EMS) ma zastosowania wykraczające poza działanie typowo medyczne. Może być stosowana wspomagająco przez sportowców przy treningach sportowych i rozbudowie mięśni. Skurcze mięśniowe wymuszane impulsami elektrycznymi mogą przybierać charakter masażu ciała, który rozluźnia mięśnie, poprawia samopoczucie, czy poprawia urodę skóry.
  • Odmiennym od innych rodzajem elektroterapii jest jonoforeza, która wspomaga wchłanianie różnych środków farmakologicznych przez skórę. Stosowany tu prąd galwaniczny, sam w sobie nie ma istotnego znaczenia medycznego. Bardziej istotne jest to, jaki lek jest stosowany i że dzięki jonoforezie jest on lepiej wchłaniany i przez to skuteczniejszy w działaniu.
  • Przy stosowaniu elektrostymulacji zaleca się konsultację z lekarzem lub fizjoterapeutą. Niektóre rodzaje terapii wymagają szczegółowej wiedzy w zakresie ustawienia parametrów stymulacji i rozmieszczenia elektrod. Należy również przestrzegać przeciwwskazań do elektrostymulacji (np. padaczka, rozrusznik serca). Przed użyciem elektrostymulatora należy bezwzględnie przeczytać instrukcję obsługi.

Zestawienie elektrostymulatorów

Poniższa tabela prezentuje różne modele aparatów do elektrostymulacji oraz oferowane rodzaje elektrostymulacji. Kolumna „Zas.” pokazuje możliwość podłączenia elektrostymulatora do zasilania podczas pracy – Z (gdy (Z)-zasilacz opcjonalny) lub możliwość doładowania akumulatora za pomocą ładowarki – Ł. Kolumna „LK” pokazuje liczbę kanałów stymulacji.

Model Elektrostymulacja TENS Elektrostymulacja interferencyjna Mikroprądy Elektrostymulacja nerwowo-mięśniowa Prądy Kotza (rosyjskie) Mięśnie odnerwione Jonoforeza Zas. LK
SaneoTENS Tak B 2
Tenscare Perfect TENS Tak B 2
TensCare OVA+ TakBM A 1
Everyway EM-2400 TakNTM1 B 1
Tenscare ELISE 2 TakNTM1 A 1
Tenscare UNICARE Tak TakNTM1 A WB 1
Tenscare SURE PRO Tak TakNTM1 A 2
Tenscare UNIGLO Tak TakUr A WB 2
Tenscare MYND TakMig A WB 1
MediHighTec CHICKSTIM Tak TakNTM1 B xz 2
Nu-Tek Levator Mini Tak TakNTM1 B 2
TensCare SPORTS TENS 2 Tak Tak A WB 2
TensCare UNIFIT Tak Tak A WB 2
SaneoSPORT Tak Tak B 2
SaneoVITAL Tak Tak B 2
Roovjoy R-C101A Tak Tak Tak Tak A WB 2
Roovjoy R-C4A Tak Tak A WB 2
Roovjoy R-C4D Tak Tak B 2
Roovjoy R-C3 Tak Tak A WB 2
Roovjoy R-T1 Tak B 2
MediHighTec MH8300 Tak Tak B xz 2
MediHighTec MH8200P TakBP Tak B 2
Tenscare UniPro Tak Tak Tak Tak A+Z 2
Nu-Tek Combo LT7102 Tak Tak Tak Tak Tak A 2
GLOBUS ELITE S2 Tak TakNTM2 A 2
GLOBUS ACTIVA 700 Tak Tak Tak3S,NTM2 A+Z 4
GLOBUS TRIATHLON Tak Tak Tak3S,NTM2 Tak A+Z 4
GLOBUS PREMIUM 400 Tak Tak Tak3S,NTM2 Tak A+Z 4
GLOBUS THE CHAMPION Tak Tak Tak3S,NTM2 Tak A+Z 4
GLOBUS GENESY 600 Tak Tak Tak3S,NTM2 Tak Tak A+Z 4
GLOBUS GENESY 3000 *) Tak Tak Tak TakNTM2  Tak TakD Tak A+Z 4
Objaśnienia:
BM – dedykowany na bóle miesiączkowe
BP – zawiera programy na bóle okołoporodowe
Mig – dedykowany na bóle migrenowe
NTM1 – dedykowany na nietrzymanie moczu (sonda dopochwowa w komplecie)
NTM2 – posiada dedykowany program (-y) na nietrzymanie moczu (brak sondy w komplecie)
Ur – dedykowany na poprawę urody
3S – posiada dodatkową funkcję szeregowej stymulacji sekwencyjnej
D – stymulacja mięśni odnerwionych (MO) z diagnostyką
WB – akumulator wbudowany na stałe (bez możliwości wymiany)
XZ – możliwe zasilanie podczas zabiegu po dokupienia zasilacza

Jak widzimy, najbardziej popularnym na rynku rodzajem elektrostymulacji jest TENS oraz EMS lub TENS/EMS w jednym urządzeniu.
Wśród urządzeń oferujących największą liczbę rodzajów stymulacji w stosunku do swojej ceny, są aparaty Tenscare UniPro, Roovjoy R-101A oraz Nu-Tek Combo LT7102.

Na odrębną uwagę zasługują 4-kanałowe aparaty włoskiej firmy GLOBUS, które posiadają bardzo rozbudowane funkcje oraz liczne gotowe programy. W tabeli pomięte zostały specjalistyczne modele firmy GLOBUS dedykowane do wybranych dyscyplin sportowych.

Co jeszcze warto wziąć pod uwagę?

  • Zasilanie (Zas) – większość elektrostymulatorów do zastosowań domowych zasilana jest bateryjnie (B), co jest naturalne dla urządzeń przenośnych. Czas pracy na bateriach pozwala na kilkugodzinną stymulację, co zależy oczywiście od stosowanej intensywności stymulacji (natężenie prądu). Niektóre modele zasilane są poprzez wewnętrzny akumulator (A), który zawsze można podładować za pomocą ładowarki. Inne modele, posiadają natomiast możliwość zasilania poprzez zasilacz sieciowy (Z) podczas zabiegu, który zastępuje zasilanie akumulatorowe. Oba w/w rozwiązania można wziąć pod uwagę, gdy nastawiamy się na intensywne korzystanie z elektrostymulatora i chcemy zaoszczędzić na kosztach dokupywania baterii. Pewnym minusem ładowalnych akumulatorów jest jedynie mniejsza pojemność (krótszy czas pracy) w porównaniu z bateriami. Ponadto, niektóre akumulatory są już na stałe wbudowane do urządzenia (WB) i nie można ich wymienić na nowy, gdy akumulator utraci już swoją wydajność (zwykle po ok. 2 latach).
  • Liczba kanałów (LK) – większość domowych elektrostymulatorów posiada dwa kanały stymulacji i w większości przypadków jest zupełnie wystarczające. Oznacza to możliwość stymulowania jednocześnie dwóch obszarów ciała (po dwie elektrody na każdy obszar). Stosowanie większej ilości kanałów jest raczej kłopotliwe, choć może być przydatne przy bardziej zaawansowanych terapiach lub w zaawansowanym treningu sportowym EMS wielu grup mięśniowych (funkcja 3S). Jedynie w przypadku prądów interferencyjnych (INF), dwa kanały są niezbędne, aby uzyskać efekt interferencji dwóch sygnałów prądowych. W przypadku elektrostymulatorów specjalistycznych EMS, np. do ćwiczenia mięśni Kegla, na ogół wystarcza jeden kanał stymulacji (jedna sonda dopochwowa lub rektalna).
  • Parametry stymulacji – określają różne właściwości prądu elektrycznego, jak np. częstotliwość, czy szerokość impulsów. Im większy zakres zmian parametrów, tym lepiej.
  • Programy stymulacji – program, to inaczej zestaw parametrów stymulacji zastosowane w ramach danego zabiegu. Elektrostymulatory mogą posiadać programy fabryczne (preinstalowane/dedykowane), gdzie nie ma możliwości zmiany parametrów poza intensywnością stymulacji i czasem zabiegu lub/i programy manualne (własne), gdzie parametry można ustawiać dowolnie przy każdym zabiegu lub raz ustawić i zapamiętać na jakiś czas, co w opisach nazywane jest czasami wzorcem stymulacji. Większość aparatów posiada na ogół oba rodzaje programów. Możliwość dowolnej zmiany parametrów w programach manualnych jest oczywiście bardzo przydatne. Z drugiej strony, programy fabryczne są cenne dla osób, które chcą się zdać na gotowe i sprawdzone ustawienia parametrów.
  • Funkcja kontroli komfortu mocy – dostosowuje napięcie sygnału do warunkach obciążenia, co poprawia komfort odczuwania elektrostymulacji, szczególnie podczas przypadkowego poluzowania czy odpadnięcia elektrod. Funkcja ta stanowi jednak problem przy stosowaniu bardzo dużych elektrod, np. pasów do elektrostymulacji, ponieważ niski opór prądowy niepotrzebnie włącza mechanizm obniżający moc sygnału.