Leki przeciwbólowe i prądy TENS
Czy terapia TENS jest konkurencyjna dla farmakoterapii bólu, czy jest jej uzupełnieniem?
Pytanie powyższe jest na pozór proste. Obydwie metody leczenia bólu są skuteczne i mogą przynieść ulgę choremu. Jednak zasada działania każdej z nich jest odmienna, niosąc ze sobą zarówno swoiste ograniczenia, jak i benefity.
Farmakoterapia bólu jest prowadzona lekami o różnym mechanizmie działania. Do dalszych rozważań wykluczmy leki działające na receptory opiatowe (opioidowe), stosowane zazwyczaj w bólach o silnym natężeniu (silne neuralgie, nowotworowe, oparzenia, rozległe urazy itp.).
W samoleczeniu oraz leczeniu najczęstszych bólów (bóle w przebiegu zwyrodnień stawów, małe urazy) stosowane są zwykle leki niesterydowe przeciwzapalne oraz paracetamol. paracetamol, który jest chętnie stosowany przez pacjentów, gdyż ma inny mechanizm działania, niż leki NLPZ (możliwość nieodwracalnego uszkodzenia wątroby przy przedawkowaniu).
Stosowanie leków przeciwbólowych ma więc swoje ograniczenia, zarówno w dawce, czasie stosowania, jak i osobnicze (związane z indywidualną reakcją na lek). Działanie przeciwbólowe uzyskuje się po przyjęciu dawki terapeutycznej, która jest znacznie większa, niż ta, którą potrzeba zażyć dla uzyskania efektu przeciwzapalnego. Ponadto efekt przeciwzapalny utrzymuje się o wiele dłużej, gdyż związany jest procesami, które mają efekt długotrwały. Najlepiej więc byłoby przyjmować leki przeciwbólowe z komponentą przeciwzapalną, lecz tak modyfikować czas terapii i dawkę, aby można je było bezpiecznie stosować przez długi czas, bez narażania na działania niepożądane.
Prądy TENS
Terapia prądami TENS jest znana od dziesiątków lat. Wykorzystanie zjawiska blokowania bodźców bólowych w endorfin (naturalne substancje przeciwbólowe o działaniu podobnym do opiatów) spowodowało swoisty „boom” na leczenie przeciwbólowe za pomocą elektrostymulacji. Metoda standardowo stosowana na całym świecie jest w Polsce jeszcze mało znana. Z miesiąca na miesiąc wzrasta zainteresowanie zastosowaniem terapią TENS, zaś liczba sympatyków i entuzjastów leczenia tą formą terapii wśród lekarzy jest coraz większa.
Jak każda metoda leczenia, TENS ma swoje ograniczenia. Zarówno osobnicze (rozrusznik serca, padaczka w wywiadzie, stosowanie w okolicach ran czy zmian skórnych), jak i sprzętowe (konieczny stymulator, odpowiednie elektrody). Mimo powyższych uwarunkowań, terapia TENS znalazła swoje stałe miejsce w leczeniu zespołów bólowych u osób z artretyzmem, w neuralgiach, po urazach czy nawet w terapii silnych bólów porodowych. Silne działanie przeciwbólowe i brak działań niepożądanych, występujących przy farmakoterapii powoduje, że kumulatywne stosowanie obydwu form terapii przeciwbólowej niesie możliwość synergii efektu, przy mniejszej ilości działań niepożądanych.
Pierwotne pytanie ma więc swoją odpowiedź twierdzącą, że terapia TENS i farmakoterapia są metodami uzupełniającymi się wzajemnie. Stosowanie obydwu metod jednocześnie pozwala na:
- Zmniejszenie dawek dobowych leków przeciwbólowych podawanych pacjentowi, poprzez wydłużenie czasu pomiędzy ich przyjmowaniem.
- Wydłużenie czasokresu kuracji lekami z grupy NLPZ nawet do kilku miesięcy, bez konieczności przerwy w terapii, co pozwala na uzyskanie remisji (czasowe cofnięcie się objawów choroby).
- Niesie większy komfort terapii, gdyż pozwala na zmniejszenie nasilenia występowania objawów niepożądanych, związanych farmakoterapią.
- Synergistyczny efekt przeciwbólowy obydwu metod zwiększa komfort życia pacjenta, umożliwiając mu często powrót do życia zawodowego bez ograniczeń.
- Zmniejszenie realnych kosztów terapii miesięcznej. Koszt terapii TENS jest niewspółmiernie niski w porównaniu z farmakoterapią i obejmuje koszt elektrod wielorazowych (kilkanaście złotych/miesiąc) i baterii (można stosować akumulatory).
- Terapię TENS można stosować bez żadnych ograniczeń w dowolnym momencie, samemu dozując rodzaj i siłę impulsu.
- Możliwość habituacji (zwiększenia progu działania terapeutycznego) przy terapii TENS występuje powoli i łatwo można temu przeciwdziałać poprzez zmianę typu impulsów.
- Elektrostymulator TENS może być stosowany przez kilku pacjentów (jedynie elektrody są indywidualne)
Reasumując, farmakoterapia i terapia TENS są synergistycznymi metodami terapii, uzupełniającymi się i wzmacniającymi efekt terapeutyczny nawzajem. Stosowanie obydwu metod pozwala na zmniejszenie ilości przyjmowanych leków, zmniejszenie kosztów terapii i uelastycznienie terapii przeciwbólowej. Szczególnie pacjenci z bólami przewlekłymi powinni stosować obydwie formy terapii, wzmacniając efekt terapeutyczny.
Zaleca się stosowanie dobrych urządzeń do elektrostymulacji, uznanych producentów, mające dobre parametry techniczne i wymagany poziom bezpieczeństwa użytkowania.
Należy zawsze skonsultować z lekarzem lub rehabilitantem możliwość stosowania elektrostymulacji, aby dobrać prawidłowy profil impulsu oraz wykluczyć te stany, które są przeciwwskazaniem do stosowania terapii TENS (zawsze przeczytać instrukcję użytkowania).
Zobacz również: