Metoda biofeedback przy stwardnieniu rozsianym (SM)

Biofeedback a stwardnienie rozsianeStwardnienie rozsiane jest chorobą, która trwale uszkadza osłonki mielinowe w mózgu i rdzeniu kręgowym, co utrudnia przesyłanie sygnałów nerwowych. Nasz mózg posiada jednak zdolności do tworzenia nowych połączeń i adaptowania się do zmian, co nazywamy neuroplastycznością mózgu. Biofeedback jest znaną metodą leczniczą, która wspomaga ten proces i może być dzięki temu korzystny dla osób ze stwardnieniem rozsianym (SM). Należy jednak pamiętać, że neuroplastyczność mózgu u pacjentów z SM może być częściowo ograniczona przez chorobę. Mimo tego, biofeedback może wspierać tę zdolność poprzez wzmacnianie istniejących połączeń oraz optymalizację funkcjonowania układu nerwowego.

Biofeedback w SM stosuje się najczęściej w następujących obszarach:

  1. Kontrola spastyczności mięśni: Biofeedback pomaga pacjentom monitorować aktywność mięśni i uczyć się technik relaksacyjnych, które zmniejszają spastyczność, powszechną u osób z SM. Dzięki monitorowaniu w czasie rzeczywistym pacjenci mogą uczyć się kontrolować i redukować mimowolne skurcze mięśni​​.
  2. Trening chodu i równowagi: Biofeedback jest często stosowany w treningu funkcjonalnego w celu poprawy chodu, pomagając pacjentom z SM poprawić równowagę i koordynację podczas chodzenia. Dzięki dokładnym informacjom zwrotnym o aktywności mięśni pacjent może poprawić wzorce chodu i zmniejszyć ryzyko upadków​​. Chód staje się bardziej płynny i stabilny, co istotne, mniej męczący, co pozwoli na wykonywanie większej ilości kroków.
  3. Poprawa precyzji i kontroli ruchów: Biofeedback umożliwia pacjentom obserwację aktywności mięśni w czasie rzeczywistym, co pozwala im uczyć się, jak lepiej kontrolować funkcje motoryczne, w szczególności ruchy ręki. Poprzez świadome zmniejszanie lub zwiększanie napięcia mięśniowego, pacjenci mogą poprawić zdolność do wykonywania precyzyjnych ruchów, takich jak chwytanie przedmiotów czy manipulowanie nimi​​.
  4. Poprawa kontroli pęcherza moczowego i funkcji jelit: Biofeedback może być używany do trenowania mięśni dna miednicy, które w SM często działają nieprawidłowo. Ćwiczenia wzmacniające mięśnie dna miednicy, prowadzone z wykorzystaniem sygnałów zwrotnych w czasie rzeczywistym, pomagają poprawić kontrolę nad nietrzymaniem moczu​​.
  5. Zmniejszenie zmęczenia i poziomu stresu: Biofeedback pomaga regulować stres i poprawiać umiejętności relaksacyjne, co jest kluczowe w radzeniu sobie ze zmęczeniem, częstym objawem SM. Na przykład biofeedback dotyczący zmienności rytmu serca (HRV) może nauczyć pacjentów lepszej kontroli nad stresem, co może zmniejszyć zmęczenie​​ czy problemy ze snem.
  6. Zwiększenie samoświadomości: Biofeedback uczy pacjentów lepszego rozumienia własnego ciała i reakcji fizjologicznych. Dzięki temu mogą bardziej świadomie zarządzać swoimi objawami i dostosowywać codzienne aktywności, aby unikać przeciążenia organizmu.

Biofeedback pomaga zwiększyć świadomość procesów fizjologicznych, co umożliwia pacjentom bardziej aktywne zarządzanie objawami SM, co z kolei może poprawić jakość życia. Ważne jest jednak, aby biofeedback był częścią kompleksowego planu rehabilitacji.

Ograniczenia biofeedbacku w SM

Choć biofeedback ma swoje zalety, warto pamiętać o kilku ograniczeniach:

  • Neuroplastyczność jest ograniczona w zaawansowanych stadiach choroby, co może wpływać na skuteczność terapii, zwłaszcza w przypadku pacjentów z dużymi uszkodzeniami neurologicznymi.
  • Nie zastępuje leczenia farmakologicznego: Biofeedback może wspierać ogólne leczenie i poprawiać jakość życia, ale nie zastępuje leków modyfikujących przebieg choroby, które są kluczowe w kontrolowaniu SM.
  • Indywidualne różnice: Każdy pacjent z SM reaguje inaczej na biofeedback, więc skuteczność terapii może być zróżnicowana.

Rozwiązania stosowane w fizjoterapii

Metoda biofeedback jest powszechnie stosowana w wielu ośrodkach rehabilitacji zajmujących się leczeniem pacjentów z SM. Cześć metod łączy psychoterapię i neurofizjoterapię z wykorzystaniem detekcji aktywności elektrycznej mózgu (biofeedback EEG). Fizjoterapeuci używają biofeedbacku z powodzeniem do treningu chodu, ruchu ręką i innych funkcji motorycznych. Przeważnie wykorzystują do tego celu elektromiografię powierzchniową (sEMG) w połączeniu z elektrostymulacją funkcjonalną (FES). W zabiegach „biofeedbacku” pacjenci uczą się relaksować mięśnie oraz kontrolować poziom napięcia, co wpływa na redukcję objawów takich jak spastyczność​.

Zabiegi stosujące biofeedback można również wykonywać w domu za pomocą urządzeń kompaktowych, które są dedykowane do zastosowań domowych. Dzięki temu, sesje biofeedback czy elektrostymulacji mogą być przeprowadzane praktycznie bez ograniczeń, co zwiększa efektywność rehabilitacji i daje większe szanse na poprawę sprawności.

Opadająca stopa FESNa rynku dostępnych jest wiele takich rozwiązań.
Jednym z nich jest aparat XFT-2001E G4 do rehabilitacji opadającej stopy. Wykorzystuje automatyczny biofeedback motoryczny na poziomie nerwowo-mięśniowym. Dzięki wbudowanemu czujnikowi żyroskopowemu z akcelerometrem, urządzenie automatycznie reaguje na zmiany w pozycji stopy, inteligentnie dostosowując stymulację (FES) do fazy ruchu.

Biofeedback EMG rękiW przypadku rehabilitacji ręki, bardzo pomocnym rozwiązaniem może się okazać aparat XFT-2003EA H2, które wykorzystuje biofeedback EMG, oraz elektrostymulację funkcjonalną (FES). Urządzenie precyzyjne monitoruje aktywność mięśni poprzez pomiar sygnału EMG, umożliwia dokładne śledzenie postępów rehabilitacji i znakomicie motywuje pacjenta do ćwiczeń. Oba wspomniane urządzenia posiadają ponadto tryby do rehabilitacji pasywnej poprzez zastosowanie elektrostymulacji EMS w celu wzmocnienia mięśni, powstrzymania zaniku tkanki mięśniowej i poprawy lokalnego krążenia.

Kolejnym interesującym rozwiązaniem są elektrostymulatory do terapii nietrzymania moczu. Elektrostymulacja mięśni Kegla jest znaną i zalecaną przez lekarzy metodą leczenia nietrzymania moczu w warunkach domowych. W przypadku poważniejszych przypadków tego schorzenia, które wynikają często z upośledzenia centralnego układu nerwowego, dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie biofeedbacku EMG z sondą dopochwową, np. aparatu Nu-Tek Levator Elite.

Podsumowanie

Podsumowując, biofeedback jest z powodzeniem stosowany w terapii stwardnienia rozsianego jako narzędzie wspierające leczenie. Może pomóc w poprawie funkcji motorycznych, poznawczych oraz radzeniu sobie ze stresem i objawami choroby. Chociaż neuroplastyczność mózgu w SM jest ograniczona, biofeedback może wykorzystać istniejące zdolności adaptacyjne mózgu, aby poprawić funkcjonowanie i jakość życia pacjenta.

Leczenie SM jest trudnym procesem i wymaga wprowadzenie wszystkich znanych i akceptowanych przez medycynę metod leczenia jednocześnie.

image_print

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *