Stymulacja elektryczna mięśni twarzy jest stosowana głównie do poprawy urody. Pomaga podnieść i/lub naprężyć tkanki miękkie twarzy, poprawić napięcie mięśni mimicznych i ograniczyć oznaki starzenia. Wykorzystywana jest również w terapii wad wymowy oraz w leczeniu zaburzeń połykania.

Dzięki coraz większej dostępności podręcznych domowych aparatów do elektrostymulacji EMS, zabiegi stymulujące mięśnie twarzy można wykonywać samodzielnie w domu, co wymaga jednak zachowania pewnych zasad bezpieczeństwa.

Elektryczna stymulacja mięśni (EMS) jest powszechną i ogólnie uznaną metodą leczniczą wykorzystywaną od lat w sporcie i rehabilitacji medycznej. Istotą stymulacji EMS jest wywoływanie skurczy mięśniowych pod wpływem impulsów elektrycznych. W zależności od parametrów impulsów, takie sztucznie wywołane skurcze mięśniowe skutkują bardzo odmiennymi efektami.

W większości przypadków celem terapii jest wzmocnienie mięśni i rozbudowa tkanki mięśniowej, ale można też uzyskać efekt rozluźniający mięśnie. Niezależnie od tego, z jakim rodzajem pobudzenia mięśni mamy do czynienia, czy to będzie intensywny skurcz, czy drgania mięśni, skutkiem tego będzie zawsze ruch tkanek otaczających, co tworzy efekty bardzo podobne do niektórych rodzajów masażu.

Najważniejsze efekty prądów EMS, dotyczące nie tylko mięśni twarzy, zostały opisane w poniższej tabeli.

To, jak tego rodzaju zabieg można przeprowadzić w warunkach domowych, można scharakteryzować w trzech punktach:

1. Zakup aparatu do elektrostymulacji oferujący stymulację EMS i najlepiej z możliwością ręcznego ustawienia parametrów stymulacji (tzw. programy własne).
2. Zakup elektrod żelowych dedykowanych do stymulacji na twarzy.
3. Ustawienie odpowiednich parametrów stymulacji.

1. Aparaty z elektrostymulacją EMS

Na rynku można znaleźć sporo tego typu urządzeń, a ich przykładowa lista została przedstawiona w artykule: „Jaki wybrać elektrostymulator?„. W większości przypadków są to aparaty przewidziane do zastosowań domowych i oferują w jednym urządzeniu dwa rodzaje stymulacji: EMS i TENS.

Prądów TENS raczej nie stosuje się do poprawy urody skóry. Jeśli jednak chcesz nabyć aparat do stymulacji, który oprócz EMS oferuje jeszcze inne rodzaje stymulacji, które można wykorzystać do poprawy urody skóry, to możesz rozważyć zakup bardziej zaawansowanego aparatu wielofunkcyjnego ze stymulacją mikroprądami.

W każdym razie, zdecydowana większość domowych aparatów do elektrostymulacji oferuje stymulację EMS. Przy wyborze konkretnego urządzenia, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim taki stymulator, który pozwala na wybór odpowiednich parametrów generowanych impulsów (patrz p. 3).

Wśród najbardziej popularnych urządzeń nadających się do tego celu można wymienić aparat Roovjoy R-C4A, czy SaneoSPORT, ewentualnie modele wielofunkcyjne oferujące również mikroprądy: Nu-Tek LT7102, FlexiStim czy Globus Activa 700. Wszystkie wymienione urządzenia posiadają możliwość samodzielnego ustawienia parametrów w ramach programów własnych.

Jeśli chcesz korzystać z urządzenia najprostszego, bez konieczności specjalnej konfiguracji parametrów, możesz rozważyć aparat SaneoVITAL, który posiada program dedykowany specjalnie do stymulacji mięśni twarzy.

2. Elektrody do stymulacji twarzy

W przypadku stymulacji EMS, zdecydowaną część zabiegów wykonuje się obecnie w oparciu o samoprzylepne elektrody żelowe, które po naklejeniu na skórę należy podłączyć do elektrostymulatora. Takie elektrody można użyć do 15-20 zabiegów i gdy utracą już swoje właściwości samoprzylepne, należy je wymienić na nowy komplet.

Elektrody należy nakleić w miejscu, który zapewni najlepszy sposób dojścia impulsów elektrycznych do nerwów motorycznych odpowiedzialnych za skurcz wymaganej grupy mięśni. Typowe miejsca rozmieszczenia jednej pary elektrod na jednej stronie twarzy zostały zobrazowane na poniższych fotografiach.

UWAGA: Przy stymulacji elektrycznej twarzy należy zachować szczególną ostrożność, aby prąd nie przepływał w poprzek głowy, przez mózg, w okolicach gałek ocznych czy zatoki szyjnej. Z tego względu zaleca się stosować elektrody dedykowane do stymulacji twarzy, czyli elektrody podwójne, które gwarantują przepływ prądu na krótkim odcinku skóry, co w zupełności wystarcza do pobudzenia nerwów motorycznych odpowiedzialnych za skurcze delikatnych mięśni twarzy.

Najbardziej nadają się do tego celu elektrody podwójne o wymiarach 3×5 cm, np. elektrody CATHAY 30x50mm czy TENSCARE 30×50 mm.

Jeśli chcesz korzystać z elektrod pojedynczych, to powinny to być elektrody okrągłe o średnicy 32 mm, np. CATHAY 32mm lub nawet jeszcze mniejsze CATHAY 25mm.

3. Parametry stymulacji

Aby uzyskać pożądany efekt stymulacji, należy uruchomić na urządzeniu taki program zabiegowy, który posiada odpowiednie parametry prądu stymulującego, tj.: częstotliwość [Hz], szerokość impulsu [µs], intensywność [mA] oraz tzw. parametry czasowe [s] decydujące o cyklu pracy.

Na rynku raczej trudno jest spotkać urządzenie, które posiadają dedykowane programy do stymulacji mięśni twarzy, dlatego taki program należy skonfigurować samodzielnie. Taką możliwość posiadają elektrostymulatory, które oprócz preinstalowanych fabrycznie gotowych programów oferują jeszcze tzw. programy własne (manualne) pozwalające na samodzielne ustawienie parametrów stymulacji.

Pomocne informacje na ten temat znajdują się w artykule:

• Ustawienie parametrów w stymulacji EMS

Przy konfigurowaniu programu zabiegowego można posłużyć się poniższą tabelą, która przedstawia różne kombinacje parametrów stymulacji wykorzystywane do elektrostymulacji nerwowo-mięśniowej twarzy.

Najważniejszym parametrem jest częstotliwość [Hz], a także szerokość impulsu [µs]. Parametry regulujące cykl pracy [s] decydują o wymaganym odpoczynku mięśni po wykonanym skurczu. Zbyt długa praca mięśnia (Work) może spowodować jego nadmierne przemęczenie. Parametr Ramp decyduje o stopniu łagodności narastania/opadania skurczu i nie powinien być mniejszy od wartości podanych w tabeli.

Bardzo ważnym parametrem przy stymulacji mięśni twarzy jest oczywiście intensywność stymulacji [mA], która powinna być stosunkowo niska, na poziomie około 4-6 mA, przy czym jest to uzależnione od umiejscowienia elektrod oraz od ich wielkości.

Zabieg elektrostymulacji twarzy zaleca się wykonywać raz dziennie, 3-5 dni w tygodniu przez okres około 12 tygodni. Jeden zabieg może się składać z jednego lub kilku programów, ale łączny czas zabiegu nie powinien przekraczać 15-20 minut. Pierwsze efekty mogą być widoczne już po kilku zabiegach, ale w typowych przypadkach, znacząca różnica powinna być widoczna już po 6 tygodniach.

Ważne uwagi dotyczące zabiegu

Zwróć szczególna uwagę na intensywność [mA] zabiegu, ponieważ mięśnie twarzy są szczególnie wrażliwe. Ponadto mała powierzchnia elektrod zwiększa gęstość prądu, co oznacza, że intensywność ustawiana na urządzeniu powinna być mniejsza od typowych wartości podawanych w instrukcji obsługi.

Dlatego zwiększaj intensywność stopniowo, zaczynając od bardzo niskiego poziomu intensywności (tuż powyżej progu odczuwania), aż osiągniesz dobry poziom stymulacji charakteryzujący się wyraźną aktywnością mięśni, ale przy tym komfortową. Czas zabiegu w pierwszym tygodniu terapii nie powinien nawet przekraczać 10-15 minut, aby nie doszło do nadmiernego przemęczenia mięśni.

Zwróć szczególną uwagę na rozmieszczenie i sposób podłączenia elektrod naskórnych, aby prąd nigdy nie przepływał na dłuższych odcinkach i w żadnym wypadku w poprzek głowy. Zawsze podłącz dwie wtyczki przewodu z danego kanału stymulacji (Ch1 lub Ch2) do dwóch wtyczek tej samej pary elektrod po jednej stronie twarzy, nigdy do elektrod po przeciwnych stronach twarzy.

Po wykonaniu zabiegu, na skórze mogą się pojawić niegroźne zaczerwienienia, które powinny zaniknąć po 10-20 minutach. Dłużej utrzymujące się zaczerwienienia mogą świadczyć o nadwrażliwości skóry lub o reakcji alergicznej, co wymaga przerwania wykonywania dalszych zabiegów. Innym bardzo rzadkim następstwem stymulacji twarzy mogą być pozostające drgania powiek, które powinny zniknąć w ciągu kilku dni.

Przeciwwskazania

• Stymulator serca.
• Padaczka w wywiadzie.
• Nowotwór głowy i szyi w wywiadzie.
• Reakcje alergiczne na żel elektrod lub elektrostymulację.

W razie wątpliwości, należy zasięgnąć porady lekarskiej.

Inne rodzaje stymulacji elektrycznej twarzy

Poprawę wyglądu skóry można uzyskać również stosując inne rodzaje stymulacji, które działają na innej zasadzie, niż wywoływanie skurczy mięśniowych. Coraz większą popularność zdobywają zabiegi na twarz z wykorzystaniem mikroprądów, które wykonuje się za pomocą metalowych elektrod kulkowych, np. elektroda G-Trode firmy Globus. Działanie mikroprądów jest zupełnie odmienne i polega na stymulacji procesów regeneracyjnych na poziomie komórkowym, podobnie jak zabiegach laseroterapii.

W gabinetach kosmetologicznych wykonuje się ponadto zabiegi radiofrekwencji (RF), które wykorzystują częstotliwości fal radiowych i opierają się na wykorzystaniu efektu termicznego w tkankach. Podobny efekt, chociaż oparty na zupełnie innych zjawiskach, oferują zabiegi za pomocą ultradźwięków, które dodatkowo pomagają w aplikacji aktywnych substancji leczniczych (sonoforeza).

Jak widzimy, liczba różnych metod fizykalnych stosowanych do upiększania naszej urody jest dość spora. Ich skuteczność zależy zapewne od wytrwałości i odpowiedniego kompleksowego łączenia wielu różnych metod. Cieszy przede wszystkim fakt, że coraz więcej rozwiązań jest oferowanych w postaci podręcznych urządzeń dla użytkowników domowych.

Poniższe materiały przedstawiają sposób umieszczenia elektrod w elektrostymulacji nerwowo-mięśniowej EMS i zostały opracowane przez włoską firmę GLOBUS, czołowego dostawcy przenośnego sprzętu do elektroterapii dla sportowców i klubów sportowych. Przedstawione informację będą oczywiście przydatne w innych zastosowaniach stymulacji EMS.

Uwagi:

• Występujące na rysunkach oznaczenia „+” i „–” mają znaczenie umowne (kierunek prądu nie ma znaczenia) i służą tylko do łatwiejszego określenia pary elektrod w ramach jednego kanału stymulacji.
• Niektóre schematy wykorzystują elektrodę podwójną, która w praktyce jest rzadko stosowana i można ją zastąpić dwiema elektrodami kwadratowymi.
• Schemat stosujący aż 8 elektrod (lub 6) wymaga zastosowania elektrostymulatora 4-kanałowego.
• Do bardziej precyzyjnego określenia optymalnego umieszczenia elektrody na skórze (najsilniejszy skurcz) można stosować specjalną elektrodę punktową Motor Point Pen.

Umiejscowienie na mięśniach ręki

Biceps A – 2 elektrody (1 kanał)

Biceps B – 2 elektrody (1 kanał)

Prostownik łokciowy – 2 elektrody (1 kanał)

Zginacz łokciowy – 2 elektrody (1 kanał)

Umiejscowienie na mięśniach klatki piersiowej

Mięsień piersiowy A – 2 elektrody (1 kanał)

Mięsień piersiowy B – 3 elektrody (2 kanały)

Mięsień piersiowy C – 4 elektrody (2 kanały)

Umiejscowienie na mięśniach brzucha

Mięsień prosty A – 4 elektrody (2 kanały)

Mięsień prosty B – 6 elektrod (4 kanały)

Mięsień prosty C – 6 elektrod (4 kanały)

Mięsień prosty D – 8 elektrod (4 kanały)

Umiejscowienie na mięśniach uda

Mięsień przywodziciel – 2 elektrody (1 kanał)

Mięsień dwugłowy A – 3 elektrody (2 kanały)

Mięsień dwugłowy B – 4 elektrody (2 kanały)

Mięsień czworogłowy A – 3 elektrody (2 kanały)

Mięsień czworogłowy B – 4 elektrody (2 kanały)

Umiejscowienie na mięśniach łydki

Mięsień brzuchaty A – 2 elektrody (1 kanał)

Mięsień brzuchaty B – 3 elektrody (2 kanały)

Mięsień brzuchaty C – 4 elektrody (2 kanały)

Mięsień piszczelowy – 2 elektrody (1 kanał)

Umiejscowienie na pośladkach

Mięsień pośladkowy A – 2 elektrody (1 kanał)

Mięsień pośladkowy B – 3 elektrody (2 kanały)

Mięsień pośladkowy C – 4 elektrody (2 kanały)

Umiejscowienie na mięśniach kręgosłupa

Prostownik grzbietu A – 4 elektrody (2 kanały)

Prostownik grzbietu B – 8 elektrod (4 kanały)

Mięsień najszerszy grzbietu A – 3 elektrody (2 kanały)

Mięsień najszerszy grzbietu B – 3 elektrody (2 kanały)

Mięsień najszerszy grzbietu C – 4 elektrody (2 kanały)

Umiejscowienie na mięśniach barku

Mięsień deltoidalny A – 3 elektrody (2 kanały)

Mięsień deltoidalny B – 4 elektrody (4 2anały)

Mięsień trapezoidalny A – 4 elektrody (2 kanały)

Mięsień trapezoidalny B – 4 elektrody (2 kanały)

Ogólne zasady lokalizacji punktów motorycznych (prezentacja firmy Axelgaard):

 

Zobacz również:

• Wybrane produkty – elektrostymulatory EMS
• Czym jest elektrostymulacja nerwowo-mięśniowa (EMS/NMS) ?
• Zasady eksploatacji elektrod do elektrostymulacji
• Rozmieszczenie elektrod w elektrostymulacji

Trening mięśni dna miednicy mniejszej (mięśni Kegla) za pomocą elektrostymulacji stał się w ostatnich latach bardzo popularny dzięki podręcznym elektrostymulatorom dedykowanym do samodzielnego stosowania w warunkach domowych. Na rynku jest już dostępnych wiele modeli posiadających różne funkcjonalności i co się za tym kryje, również różną cenę. W dalszej części postaramy porównać poszczególne rozwiązania i doradzić, co warto wziąć pod uwagę.

Dla przypomnienia, elektrostymulacja mięśni Kegla, czyli mięśni dna miednicy mniejszej, ma za zadanie wymuszenie pracy mięśni poprzez pobudzanie ich do skurczu za pomocą impulsów elektrycznych. Regularne ćwiczenie mięśni Kegla z wykorzystaniem elektrostymulacji nerwowo-mięśniowej (EMS) potrafią w ciągu kilku tygodni znacznie wzmocnić ich siłę, zdolność kontrolowania pęcherza moczowego, a także poprawić jakość współżycia seksualnego. Impulsy prądowe doprowadzane są do mięśni za pomocą specjalnej sondy dopochwowej lub rzadziej, doodbytniczej (jedyna możliwa opcja u mężczyzn).

Rodzaje elektrostymulatorów do mięśni Kegla

Elektrostymulatory stosowane do stymulacji mięśni Kegla można podzielić na trzy zasadnicze grupy, co zostało zobrazowane na poniższym schemacie, gdzie zostały wymienione również poszczególne modele urządzeń opisane dokładniej w dalszej części artykułu.

Najchętniej stosowane są aparaty dedykowane do ćwiczenia mięśni Kegla, głównie w terapii nietrzymania moczu. Posiadają one już w zestawie sondę dopochwową oraz zestaw programów zabiegowych ustawionych specjalnie do stymulacji mięśni Kegla. Jest to więc rozwiązanie najprostsze w stosowaniu i zarazem najtańsze.

Do stymulacji mięśni Kegla stosuje się zwykle urządzenia posiadające tylko jeden kanał stymulacji, co w większości przypadków jest zupełnie wystarczające. Jeden kanał oznacza, że możemy podłączyć tylko jedną sondę (lub jedną parę elektrod). Aparaty 2-kanałowe stosowane są przy bardziej zaawansowanych terapiach (np. sondy 2-kanałowe lub 1 sonda + 1 para elektrod) lub gdy wykorzystujemy urządzenie również do innych celów, gdzie dwa kanały mogą mieć znaczenie.

Analogiczną funkcjonalność można jednak uzyskać wykorzystując właściwie dowolny elektrostymulator (wielofunkcyjny) oferujący stymulację EMS, po dokupieniu sondy dopochwowej i odpowiednim skonfigurowaniu parametrów stymulacji. Dzięki temu, zakupiony elektrostymulator może być wykorzystywany do różnych celów, np. do popularnej terapii przeciwbólowej TENS, o ile aparat posiada tego rodzaju stymulację. Możliwości domowych elektrostymulatorów są już naprawdę ogromne i z powodzeniem pozwalają na stosowanie zabiegów, które dawniej były dostępne tylko w zakładach fizjoterapii. Dostosowanie uniwersalnego elektrostymulatora do stymulacji mięśni Kegla wymaga jednak wiedzy dotyczącej prawidłowego ustawienia parametrów. Pomocne mogą tu się okazać informacje zawarte na stronach lub instrukcjach obsługi elektrostymulatorów dedykowanych a najlepiej konsultacja z lekarzem lub specjalistą.
Przydatne informacje można znaleźć również na stronie: Nietrzymanie moczu – elektrostymulacja.

Odrębną, ale bardzo ciekawą grupę urządzeń stanowią aparaty oferujące terapię metodą biofeedback EMG. Metoda ta polega na detekcji sygnałów elektrycznych związanych z aktywnością chorych mięśni. Impulsy EMG są naturalnie emitowane przez włókna nerwowe unerwiające mięśnie, jednak w stanie chorobowym, nie są w stanie doprowadzić do prawidłowego skurczu mięśni czy nawet jakiejkolwiek reakcji. Detekcja potencjałów EMG posiada dla pacjenta niebagatelne znaczenie, gdyż zwiększa świadomość mięśni (które w przypadku mięśni dna miednicy są dodatkowo niewidoczne), co pomaga w wykonywaniu ćwiczeń i motywuje do dalszego leczenia. Sygnał EMG może być również wykorzystany do wyzwolenia elektrostymulacji mięśniowej i taką metodę stymulacji określa się w skrótem ETS (EMG Triggered Stimulation).

Dedykowane elektrostymulatory mięśni Kegla

Elektrostymulator Elise

Jest to bardzo popularny na rynku 1-kanałowy aparat do ćwiczenia mięśni Kegla. Jego istotną zaletą jest zasilanie z akumulatora o dłuższej żywotności i ładowarka w zestawie, co przy długiej i intensywnej terapii jest na pewno cenne. Elise zawiera w sumie cztery programy obejmujące leczenie nietrzymania moczu typu wysiłkowego (STRES) , mieszanego (MIXED) i z parcia (URGE) oraz dodatkowy program (TONE) do treningu mięśni Kegla w celu utrzymania sprawności zdrowych mięśni. Jest to podstawowy zestaw programów uwzględniający wszystkie rodzaje inkontynencji.
Pewnym plusem urządzenia jest komfortowa regulacja intensywności w małych krokach. Czas trwania zabiegu można ustawić na wartość od 10 do 90 minut.

Elektrostymulator Nu-Tek Levator Mini

Profesjonalny stymulator posiadający aż 20 specjalistycznych programów i dodatkowo 2 programy własne, dzięki czemu można opracować indywidualne programy zabiegowe. Nu-Tek Levator Mini pozwala na stymulację na dwóch kanałach, czyli można jednocześnie używać np. sondy dopochwowej i elektrod samoprzylepnych na skórze. W większości zastosowań wystarcza oczywiście tylko jeden kanał. Ciekawostką jest program do stymulacji nerwu piszczelowego (TNS) stosowany przy leczeniu nietrzymania moczu z parcia oraz przy nietrzymaniu kału plus kilka innych ciekawych programów.

Przy stymulacji dwukanałowej, można ustawić stymulację asynchroniczną, gdzie stymulacja odbywa się naprzemiennie raz na jednym i raz na drugim kanale.

Biorąc pod uwagę ćwiczenia mięśni Kegla, aparat Nu-Tek Levator Mini posiada największy stosunek możliwości do ceny wśród wszystkich prezentowanych tutaj rozwiązań. Zasilany za pomocą 4 baterii.

Elektrostymulator Sure Pro

Profesjonalny stymulator posiadający 11 fabrycznych programów zabiegowych wyczerpujących leczenie wszystkich rodzajów inkontynencji. Dodatkowo dostępne są jeszcze 3 programy własne, które można dostosować wg indywidualnych potrzeb. Sure PRO jest podobnym rozwiązaniem do Nu-Tek Levator Mini, również posiada dwa kanały stymulacji i ma program do stymulacji nerwu piszczelowego (TNS), a także program do stymulacji przeciwbólowej TENS, stosowany np. przy wulwodynii lub innych dolegliwościach bólowych pochwy. W zestawie są 4 elektrody naklejane na skórę. Sure Pro jest zasilany z akumulatora i posiada w zestawie ładowarkę, co dla niektórych użytkowników może być cenną zaletą. Przy stymulacji dwukanałowej, nie ma opcji stymulacji naprzemiennej. Posiada względnie dobry stosunek możliwości do ceny.

Elektrostymulator CHICKSTIM

Prosty w obsłudze aparat do ćwiczenia mięśni Kegla z 9 programami w tym 3 programami własnymi. Posiada dwa kanały stymulacji i stosunkową niską cenę (jak na aparat 2-kanałowy). Zestaw programów dedykowanych obejmuje podstawowe rodzaje terapii wzbogacone o proste programy przeciwbólowe. W programach własnych można zaprogramować bardziej zaawansowaną stymulację TENS oraz asynchroniczną (A) stymulację EMS.

Cenną cechą aparatu jest możliwość dokupienia zasilacza sieciowego, który może zasilać urządzenie podczas zabiegu.

Elektrostymulator – sonda KEFFORT MC-100A

Nowoczesny aparat do stymulacji mięśni Kegla za pomocą sondy zintegrowanej z elektrostymulatorem i sterowanej z aplikacji na telefonie. Posiada 4 podstawowe programy: NTM wysiłkowe, NTM naglące, NTM mieszane oraz program wzmacniający dla podtrzymania dobrej formy mięśni dna miednicy. Z uwagi na brak jakichkolwiek przewodów, sonda KEFFORT jest rozwiązaniem bardzo wygodnym, ale dedykowanym dla kobiet nie mających problemów z posługiwaniem się smartfonem. Po kilku miesiącach regularnego stosowania, sonda może wymagać wymiany, co oznacza wymianę całego urządzenia, ale z uwagi na niższą cenę w porównaniu z innymi rozwiązaniami, sonda KEFFORT wydaje się i tak bardzo dobrym rozwiązaniem.

Elektrostymulatory wielofunkcyjne (uniwersalne)

Wymienione w dalszej części aparaty można wykorzystać do stymulacji mięśni Kegla po dokupieniu sondy dopochwowej. W niektórych modelach należy samodzielnie ustawić parametry stymulacji (częstotliwość, szerokość impulsu, czasy: ramp up/down, work i rest), a w innych wystarczy wybrać gotowy już program przeznaczony specjalnie do stymulacji mięśni Kegla. Wszystkie poniższe modele posiadają przynajmniej 2 kanały stymulacji (do stymulacji 2 różnych obszarów ciała), przy czym na potrzeby stymulacji przezpochwowej (lub doodbytniczej) wykorzystujemy tylko jeden kanał.

Elektrostymulator Saneo Sport

Uniwersalny i popularny 2-kanałowy elektrostymulator niemieckiej firmy tic Medizintechnik oferujący elektrostymulację nerwowo-mięśniową EMS oraz przeciwbólową TENS. Oprócz zastosowań w rehabilitacji medycznej, Saneo Sport wykorzystywany jest przez osoby uprawiające sport jako uzupełnienie treningu, do poprawy sylwetki, przy przeciwdziałaniu zanikowi mięśni, czy do łagodzenia dolegliwości bólowych.
Urządzenie posiada 2 programy własne U1 i U2, które po ręcznym skonfigurowaniu, mogą być wykorzystane do stymulacji mięśni Kegla.

Elektrostymulator MediHighTec MH8200P

Aparat MH8200P stosowany jest przede wszystkim do łagodzenia bólu porodowego metodą TENS, ale posiada jeszcze możliwość zdefiniowania 3 programów własnych typu EMS (P1-P3, tryb S), co można wykorzystać do stymulacji mięśni Kegla. W sumie, urządzenie to posiada bardzo szerokie możliwości zastosowań zarówno w terapii TENS oraz EMS i co istotne, jest dostępne po stosunkowo niskiej cenie. Podobnie, jak inne elektrostymulatory wielofunkcyjne, MH8200P może być wykorzystywany przez wszystkich domowników (dołączony do urządzenia ręczny przycisk będzie wtedy oczywiście zbędny).

Elektrostymulator GLOBUS ACTIVA 700

Elektrostymulator Globus ACTIVA 700, podobnie, jak inne urządzenia włoskiej firmy GLOBUS, to najwyższa półka wśród urządzeń do elektroterapii, które można zastosować również w warunkach domowych. Model ACTIVA 700 jest dedykowany raczej dla kobiet. Posiada aż 183 programy wykorzystujące terapię EMS, TENS oraz mikroprądy. Można w nim skonfigurować ponadto 10 programów własnych, przy czym w przypadku stymulacji mięśni Kegla nie będzie to nawet konieczne, gdyż są już tam gotowe 3 programy dedykowane na nietrzymanie moczu.
ACTIVA 700 jest zaawansowanym elektrostymulatorem 4-kanałowym o szerokich zastosowaniach medycznych oraz dla poprawy sylwetki i urody skóry. W zestawie, znajduje się specjalna elektroda G-Trode do mikroprądowej stymulacji twarzy oraz innych obszarów ciała w celu odmłodzenia i poprawy właściwości skóry.

Godne polecenia są również inne modele elektrostymulatorów GLOBUS z programami do leczenia nietrzymania moczu (niezależnie od programów własnych), np. Triathlon dla sportowców, czy GENESY 600 lub najtańszy z nich – SlimFit (brak programów własnych).

Urządzenia do biofeedback’u EMG

Przedstawione poniżej modele posiadają już w zestawie sondę dopochwową. Wykorzystują tylko 1 kanał stymulacji, co w rehabilitacji mięśni dna miednicy jest w zupełności wystarczające.

Aparat biofeedback EMG Nu-Tek Maxi Plus 1

Urządzenie pozwala na pomiar aktywności mięśni poprzez rejestrację potencjałów EMG. Wspomaga rehabilitację mięśni za pomocą metody biofeedback EMG i pozwala na ocenę postępów leczenia w czasie.
Nu-Tek Maxi Plus 1 nie jest klasycznym elektrostymulatorem, gdyż nie emituje żadnych impulsów prądowych, a jedynie dokonuje detekcji aktywności elektrycznej mięśni. Każda próba napięcia mięśni dna miednicy jest wykrywana i uwidoczniona na ekranie, a także może wyzwolić sygnał dźwiękowy. Świadomość aktywności mięśniowej jest właśnie istotą rehabilitacji metodą biofeedback EMG.
Aparat posiada specjalny tryb treningowy polegający na wydawaniu prostych instrukcji głosowych (do wyboru w 5 językach, ale nie ma wśród nich języka polskiego, co nie stanowi jednak jakiegoś problemu).
Nu-Tek Maxi Plus 1 jest rozwiązaniem droższym w porównaniu z ceną większości elektrostymulatorów, ale jest modelem stosunkowo niedrogim, jak na urządzenie wykorzystujące terapię metoda biofeedback EMG. Może też służyć wyłącznie do celów diagnostycznych.

Elektrostymulator biofeedback EMG/ETS Nu-Tek Levator Elite

Nu-Tek Levator Elite zawiera w sobie opisaną wyżej funkcjonalność modelu Maxi Plus 1, ale został wzbogacony o zaawansowane funkcje elektrostymulacji EMS. Zestaw programów stymulacji (w trybie STIM) obejmuje 20 fabrycznych programów do leczenia wszystkich rodzajów nietrzymania moczu i innych dolegliwości mięśni miednicy oraz 3 programy własne. Na uwagę zasługuje bardzo szeroki zakres zmian parametrów stymulacji oraz podział niektórych programów zabiegowych na 5 faz o odmiennym charakterze działania.
Najbardziej interesującą funkcją urządzenia Nu-Tek Levator Elite jest jednak funkcja ETS. Polega ona na wyzwoleniu bodźca elektrycznego (EMS), który zostanie skierowany do mięśni w odpowiedzi na wykryty sygnał EMG. W tej odmianie metody biofeedback EMG, pacjent nie tylko ma świadomość swoich mięśni, ale wysiłek włożony w napinanie mięśni jest wspomagany zewnętrznie za pomocą elektrostymulacji. W typowej sesji zabiegowej, pacjent czuje wyraźny skurcz mięśni spowodowany bodźcem elektrycznych, a następnie stara się podtrzymać ten skurcz samodzielnie.
Stosowanie wszystkich funkcji elektrostymulatora Nu-Tek Levator Elite pozwala na bardzo efektywne leczenie mocno osłabionych mięśni dna miednicy.

Podsumowanie

Poniższa tabela przedstawia w dużym skrócie wady i zalety przedstawionych rozwiązań i powinna pomóc w dokonaniu zakupu najbardziej odpowiedniego elektrostymulatora.

Zaburzenia doznań seksualnych po porodzie są związane z rozluźnieniem mięśni przepony mięśniowej miednicy, nazywanych także przeponą moczowo-płciową lub mięśniami dna miednicy mniejszej, czyli mięśni Kegla. Przezpochwowa lub doodbytnicza elektrostymulacja jest jednym z podstawowych ćwiczeń rehabilitacyjnych, wzmacniających te mięśnie i przywracających ich funkcjonalność, co przekłada się na szybki powrót do prawidłowych właściwości i doznań podczas współżycia.
Podobnie wczesna profilaktyka nietrzymania moczu, związanego z rozluźnieniem włókien mięśni Kegla w czasie porodu, wymaga włączenia treningu mięśni przepony miednicy w czasie od 8 do 12 tygodni po niepowikłanym porodzie drogami naturalnymi.

Na rynku można spotkać już wiele urządzeń do elektrostymulacji mięśni Kegla, które mogą być stosowane samodzielnie w domu. Ich głównym zastosowaniem jest tonizowanie i rozbudowa mięśni dna miednicy mniejszej. Są to urządzenia medyczne, w pełni bezpieczne i jak na swoje możliwości również niedrogie.

Dlaczego trzeba ćwiczyć mięśnie Kegla?

Ponieważ akcja porodowa w przypadku porodów naturalnych powoduje zwiotczenie mięśni Kegla, to często prowadzi to do ich długotrwałej lub stałej niewydolności. Mięśniówka samej pochwy składa się z mięśni gładkich i z czasem ulegają one retrakcji (obkurczeniu), przez co pochwa wraca do rozmiarów sprzed porodu, lub pozostaje nieznacznie szersza.

Funkcją mięśni Kegla jest wsparcie poziome narządów miednicy. Przez tą swoistą przeponę przechodzi m.in. cewka moczowa i pochwa. Osłabienie mięśni Kegla w wyniku akcji porodowej powoduje słabszy ucisk na szyję pęcherza moczowego i mimowolny wypływ moczu do cewki moczowej.

Mniejsza sprężystość mięśni jest także powodem odczucia „luźnej pochwy” i zmniejszenia doznań seksualnych zarówno u kobiety, jak i partnera.
Nieleczone osłabienie mięśni Kegla powoduje, że poprawa ich siły jest tym trudniejsza, im dłuższy czas upłynął od czynnika je uszkadzającego.

Dlaczego elektrostymulacja?

Według Wytycznych Zespołu Ekspertów odnośnie postępowania diagnostyczno-terapeutycznego u kobiet z nietrzymaniem moczu i pęcherzem nadreaktywnym (Ginekologia Polska 2010, 81(10), str. 792), elektrostymulacja mięśni dna miednicy jest zalecaną formą leczenia zachowawczego, którą można oczywiście łączyć z innymi formami ćwiczeń mięśni.

Elektrostymulator pozwala na zwiększenie masy mięśniowej i ich trofiki, szczególne w rehabilitacji poporodowej u młodych kobiet, szybko prowadząc do poprawy funkcjonalności mięśni Kegla i poprawy doznań seksualnych. Jest jednocześnie rozwiązaniem niezwykle prostym w obsłudze.

Przebieg ćwiczeń

Ćwiczenia należy rozpocząć nie wcześniej, niż 8 tygodni po porodzie. Bezwzględnie wskazane jest, aby uzyskać zgodę od lekarza prowadzącego na rozpoczęcie ćwiczeń. Czas wynoszący około 12 tygodni po niepowikłanym porodzie z reguły jest całkowicie wystarczający i nie powinny wystąpić jakiekolwiek powikłania. Interwał pomiędzy porodem a rozpoczęciem ćwiczeń jest związany z koniecznością całkowitego obkurczenia się mięśni macicy oraz uzyskania silnego zrostu po ewentualnym okołoporodowym nacięciu krocza.

Ćwiczenia powinno się prowadzić z początku 1 x dziennie przez 20-30 minut. Po tygodniu ćwiczeń można przystąpić do ćwiczeń 2 x dziennie po 30 minut przez 8-12 tygodni. Moc impulsów powinna być tak dobrana, aby było czuć wyraźne, mocne skurcze mięśni, lecz zawsze poniżej progu odczuwania bólu. W przeciwnym razie może dojść do przetrenowania mięśni, co będzie odczuwalne na drugi dzień w postaci bólu w dolnej partii podbrzusza.

Podsumowanie

Zabiegi elektroterapii stosowane powszechnie w gabinetach fizjoterapii mogą być w wielu wypadkach bez problemu stosowane w warunkach domowych. Dotyczy to również rehabilitacji mięśni Kegla, które można skutecznie wzmocnić za pomocą niewielkich i poręcznych elektrostymulatorów, które są zalecanym rozwiązaniem przede wszystkim w terapii nietrzymania moczu. Aparaty do elektrostymulacji potrafią w ciągu kilku tygodniu znacząco poprawić prawidłowe funkcjonowanie mięśni dna miednicy, a w dalszym etapie, doskonale nadają się również do poprawy kondycji  zdrowych mięśni.

EMS (Electrical muscle stimulation) itd. Wszystkie te określenia odnoszą się do stosowania elektrostymulacji w:

• zapobieganiu lub hamowaniu spazmu mięśniowego,
• reedukacji utraconej funkcji mięśnia,
• utrzymaniu lub zwiększeniu zakresu ruchu w stawach,
• zabezpieczeniu przed atrofią,
• zwiększeniu krążenia lokalnego krwi,
• jako pozabiegowe zapobieganie zakrzepicy poprzez stymulację mięśni podudzia,
• w treningu sportowym: podczas rozgrzewki, w ćwiczeniach siłowych, szybkościowych, wytrzymałościowych, oporowych, czy podczas regeneracji w ramach rehabilitacji po kontuzjach.
• w ćwiczeniach mięśni Kegla, np. w terapii nietrzymania moczu.

Efekt ten może być osiągnięty dzięki odpowiednio szybkiej zmianie natężenia prądu zmiennego o różnej częstotliwości i szerokości impulsu.

Stymulacja nerwowo-mięśniowa (EMS) jest formą elektrostymulacji, która dotyczy zarówno nerwów, jak i mięśni. Dlatego elektrostymulatory tego typu są wykorzystywane przy stymulacji nerwów głównych do wywołania skurczu mięśni. Celem stymulacji podczas zabiegu jest wymuszenie pracy mięśni.

Fizjologia skurczu mięśnia

Wpływ bodźców elektrycznych na mięsień
Komórka ruchowa przedniego rogu rdzenia kręgowego poprzez specyficznie ukształtowane zakończenie neurytu, zwane ruchową płytką końcową, doprowadza bodziec do komórki mięśniowej poprzez uwalnianie acetylocholiny, która depolaryzuje receptory błony komórki mięśniowej. W tym miejscu należy wytłumaczyć termin tego samego neuronu. Liczba miocytów może być różna i jednostka motoryczna jest mała w przypadku mięśni precyzyjnych (np. mięśnie oka – 3 do 5) , zaś w przypadku mięśnia czworogłowego uda może sięgać kilkuset.
Charakterystyczne jest to, że miocyty jednostki motorycznej kurczą się zawsze jednocześnie. Bodziec ośrodkowy doprowadzający do skurczu mięśnia jest zawsze asynchroniczny, czyli prowadzi do skurczu miocytów w różnych jednostkach motorycznych w różnym czasie. Daje to w efekcie skurcz równomierny całego mięśnia i jego równomierną relaksację, gdyż różne jednostki motoryczne mają różną fazę pobudzenia/relaksacji w danym momencie. Nie wszystkie jednostki motoryczne są pobudzane podczas skurczu. Dzięki temu mamy do czynienia z różną siłą, z jaką kurczy się mięsień. Maksymalnie może się kurczyć do 70% miocytów w danym mięśniu.

Istotna jest także częstotliwość pobudzenia danej jednostki motorycznej. Proporcjonalne zwiększenie częstotliwości pobudzenia powoduje zwiększenie siły skurczu mięśnia. Pobudzenia od 10 Hz do 50 Hz są fizjologiczne. Przy około 50 Hz zaczynają się sumować (nakładać na siebie), przez co okres refrakcji mięśnia skraca się do tak krótkiego czasu, że nie dochodzi do pełnego rozluźnienia i mięsień kurczy się maksymalnie. Jest to tzw. skurcz tężcowy, bolesny i pełny skurcz mięśnia.
Siła skurczu mięśni jest więc pochodną ilości pobudzonych jednostek motorycznych w danej chwili oraz częstotliwości pobudzeń ośrodkowych danego mięśnia.

beztlenowy, przez co szybko się męczą. Jednostki motoryczne typu II składają się z włókien fazowych, typu pierwszego z tonicznych. Ma to znaczenie zasadnicze w fizjologii skurczu mięśnia, gdyż w warunkach normalnych pobudzeniu podlegają najpierw jednostki typu I, zaś przy pożądanej sile mięśnia włączają się jednostki typu II w dalszej kolejności.

Sam proces pracy mięśnia, wywołany przez bodziec nerwowy ma korzystny, troficzny wpływ na jego funkcję. Fizjologia promuje pracę mięśnia poprzez stymulację jednostki typu I jako bardziej korzystną dla organizmu, nie męczącą mięśnia. Pobudzenie jednostek typu drugiego następuje wtedy, kiedy mięsień musi pracować długo lub jest pożądana duża siła skurczu.

Stymulacja

W tym momencie należy przedstawić rolę stymulacji zewnętrznej, wykorzystywanej w leczniczej stymulacji nerwowo-mięśniowej. Grube włókna nerwowe, zaopatrujące jednostki motoryczne typu II mają niższy próg pobudzenia od cieńszych włókien nerwowych, zaopatrujących jednostki motoryczne typu I. Jeśli mięsień nie jest uszkodzony w postaci odnerwienia lub utraty jednostek motorycznych, stymulacja zewnętrzna pobudzi więc najpierw jednostki motoryczne typu II a dopiero przy większym bodźcu typu I. Odwrotnie niż fizjologicznie. Zwiększając więc siłę bodźca (elektrycznego) oraz jego częstotliwość można doprowadzić do zaangażowania coraz większej ilości włókien mięśniowych do procesu skurczu.
Warto tu jeszcze dodać, że włókna mięśniowe jednego typu mogą się przekształcać we włókna innego typu w zależności od rodzaju sygnału, jaki odbierają podczas stymulacji.

Stymulacja różną częstotliwością
Zakres stosowanych częstotliwości ma dość istotne znaczenie.

• Niskie częstotliwości (1-10Hz) w powiązaniu z dłuższą szerokością impulsu dają efekt oczyszczania i relaksacji podczas każdorazowego skurczu mięśnia. Dzięki temu poprawia się cyrkulacja krwi w leczonym mięśniu i zachodzi usuwanie końcowych produktów metabolizmu (drenaż limfatyczny). Polepsza się zasilanie mięśni w tlen.
• Średnie częstotliwości impulsów (20-50Hz) dają większy poziom napięcia mięśniowego poprawiając w ten sposób strukturę mięśni. Już częstotliwość ok. 20 Hz sprawia, że mięsień rozbudowuje się o włókna wolne, a przy od 50 Hz powoduje ćwiczenia mięśnia, poprawiając jego siłę.
• Wysokie częstotliwości (60-90Hz) zwiększają masę i objętość mięśni.

Czas trwania (szerokość) impulsu i jego natężenie (amplituda)
Amplituda impulsu musi być wyższa, niż próg pobudzenia. Zwiększając natężenie stopniowo, angażuje się coraz większą ilość miocytów w procesie skurczu. Po około 100 mA mięsień się już bardziej kurczyć nie będzie, gdyż zarówno włókna nerwowe zaopatrujące jednostki motoryczne typu II, jak i typu I są wszystkie zaangażowane. Szerokość impulsu, czyli jego czas także wzmaga siłę skurczu. Modulując te dwa parametry można uzyskać zwiększenie siły skurczu mięśnia poprzez zwiększenie wartości jednego parametru lub obydwu na raz. Zwiększając czas trwania impulsu, uzyska się (przy stałej amplitudzie) większy skurcz przy zaangażowaniu jednostek motorycznych typu II, mających niższy próg pobudliwości.

Czas odpoczynku. Do wywołania skurczu mięśnia stosujemy serię impulsów doprowadzając do maksymalnej eksploatacji mięśnia. Okres skurczu trwa zazwyczaj 5-10 sekund. Taką zewnętrzną stymulację należy prowadzić jednak w taki sposób, aby mięsień mógł się zrelaksować (odpocząć) po każdorazowym skurczu. Dlatego cały zabieg podzielony jest na okresy stymulacji seriami impulsów- czasy pracy (On Time) oraz okresy relaksacji – czasy odpoczynku (Off Time).
Przyjmuje się, że czas relaksacji powinien wynosić około pięciu razy więcej, niż czas skurczu. Przy skracaniu czasu relaksacji w taki sposób, że stosunek odpoczynek/praca jest krótszy niż 5:1, mięsień męczy się i sygnalizuje to bólem.
Dodatkowo, impulsy podczas stymulacji nie osiągają od razu maksymalnej amplitudy, ale stopniowo narastają, a po okresie stymulacji – stopniowo opadają. czas opadania (Ramp Down) są również parametrami, które zazwyczaj można ustawić indywidualnie do danego rodzaju zabiegu.

Kształtowanie masy mięśniowej
Stymulacja mięśnia zdrowego prowadzi do wzrostu jego masy, obwodu i zmniejszenia otaczającej go tkanki tłuszczowej. Wpływ elektrostymulacji polega na zwiększeniu ukrwienia miocytów, zwiększeniu ilości jąder komórkowych oraz poprawie funkcjonowania płytki nerwowo-mięśniowej. Elektrostymulacja ma zdecydowanie większy wpływ na włókna typu II, niż na włókna typu I. Stosując stymulację elektryczną przez dłuższy okres czasu, siłą impulsu 50-100 Hz i o szerokości 150-300 µs w cyklach 10 sekund pracy i 50 sekund relaksacji, można wydatnie zwiększyć siłę i masę mięśnia. Oczywiście parametry te powinny być zmieniane pojedynczo lub razem, w zależności od stanu mięśnia i potrzeby.

Podsumowanie
Współczesne stymulatory nerwowo-mięśniowe wykorzystują technologię cyfrową i mikroprocesor do wykonania prawidłowej elektrostymulacji. Cyfrowy interfejs pozwala na dużą elastyczność podczas ustawiania parametrów. Są łatwe w użyciu i mogą być stosowane jako urządzenia przenośne noszone na pasku lub w kieszeni.

Zobacz również:

• Lista produktów – elektrostymulatory EMS
• Czym jest elektrostymulacja TENS ?
• Czym jest elektrostymulacja interferencyjna (INF) ?
• Zasady eksploatacji elektrod do elektrostymulacji
• Umiejscowienie elektrod w elektrostymulacji EMS
• Rozmieszczenie elektrod w elektrostymulacji