Rodzaje inhalacji i wybór inhalatora
Czym jest inhalacja?
Poprzez inhalację (lub nebulizację) rozumiemy każdy proces dostarczania substancji (leczniczych) do drzewa oskrzelowego i pęcherzyków płucnych w formie par wód mineralnych, roztworów leków lub ich aerozoli. Zwykle dostarczamy w ten sposób leki, które działają rozkurczowo na drzewo oskrzelowe, ułatwiają wykrztuszanie wydzieliny, działają przeciwzapalnie a także antybiotyki.
Inhalacje są niezastąpioną metodą uzupełniającą terapię takich schorzeń, jak:
- Astma oskrzelowa,
- Mukowiscydoza,
- Przewlekłe zapalenie oskrzeli,
- Przewlekła obturacyjna choroba płuc,
- Rozedma płuc,
- Zapalenie płuc,
- Nadciśnienie tętnicze płuc,
- Inne
Jak widać, zakres wskazań do inhalacji jest bardzo szeroki. Należy pamiętać także, że inhalacje są metodą terapeutyczną, która może być stosowana przez długi okres czasu, zarówno w okresie zaostrzeń jak i remisji (nawrotu) choroby. Zastosowanie inhalacji powinien zawsze zalecić lekarz prowadzący chorego!
Co to jest inhalator?
Ponieważ anatomia układu oddechowego dyskryminuje dostarczanie substancji (jakichkolwiek), których średnica przekracza 5 µm (mikrometrów, czyli mikronów), wykonywanie inhalacji z wykorzystaniem partykuł większych, niż w/w jest wskazane wyłącznie wtedy, gdy chcemy dotrzeć do jamy nosa, krtani czy tchawicy. Dotarcie do jam zatok obocznych nosa, drzewa oskrzelowego czy pęcherzyków płucnych jest możliwe tylko przy zachowaniu bardzo drobnych wielkości molekuł. Inhalator jest urządzeniem, który umożliwia wykonywanie tego rodzaju zabiegu.
Jakie to ma znaczenie praktyczne?
Dostępne na rynku inhalatory nie zawsze umożliwiają wytworzenie odpowiedniego nośnika dla substancji leczniczych. Podobnie sprawa ma się z tzw. „inhalacjami” gorącą parą wodną. Stosowane przez nasze babki i prababki metody inhalacji olejkami eterycznymi na gorącą wodę mają w świetle badań współczesnych niewielkie znaczenie terapeutyczne. Olejki, jako część hydrofobowa mieszanki inhalacyjnej, szybko gromadzą się na powierzchni cieczy i szybko zostają wprowadzone do otaczającej atmosfery w postaci wielkich partykuł, nie penetrując drzewa oskrzelowego.
Tworzenie roztworu na bazie alkoholu etylowego nie rozwiązuje problemu, choć tworzy się emulsja wodna, w której olejki eteryczne ulegają dyspersji (rozproszeniu). Wdychanie roztworu alkoholu nie jest poza tym bezpieczne z oczywistych względów a u dzieci jest przeciwwskazane. U osób, które mają schorzenia układu oddechowego, może być to przeciwwskazanie bezwzględne.
Dlatego też użycie urządzeń inhalacyjnych (inhalatorów) z odpowiednim nebulizatorem (urządzeniem wytwarzającym mgłę) jest rozwiązaniem optymalnym.
Czym jest MMAD?
MMAD to jeden z najważniejszych parametrów charakteryzujących inhalator. Oznacza średnią aerodynamiczną wielkość cząstek tworzących mgłę i wyrażaną w mikronach. Wielkość cząstek tworzonych w procesie nebulizacji określa miejsce, gdzie będą one najlepiej osiadały, czyli gdzie będą w największym stopniu wchłaniane. Pokazuje to poniższa tabelka.
MMAD | Miejsce aplikowania substancji czynnej |
---|---|
8-10 µm | Nos i gardło |
5-8 µm | Tchawica i duże oskrzela |
2-5 µm | Oskrzela i oskrzeliki |
0,5-3 µm | Pęcherzyki płucne |
Typowe inhalatory domowe są przeznaczone do aplikowania leków w oskrzelach i oskrzelikach, co oznacza, że powinny mieć MMAD w zakresie od 2 do 5 mikronów. Cząsteczki poniżej 0,5-1µm nie są wchłaniane i pozostając zawieszone w powietrzu, są wydychane.
Jaki inhalator jest najlepszy?
Na rynku można spotkać następujące rodzaje inhalatorów:
- Inhalatory ciśnieniowe z dozownikiem (pMDI- pressurized metered dose inhalers) oraz inhalatory proszkowe nie są przedmiotem niniejszej analizy, gdyż są sprzętem medycznym z aplikowanym w fabrykach farmaceutykiem. Mają konkretne zastosowanie wynikające ze wskazań zawartego w nich leku.
- Inhalatory ultradźwiękowe – Tworzą partykuły nośnika (np. wody) za pomocą ultradźwięków. Są bardzo ciche w działaniu i wytwarzają bardzo drobne partykuły, których nebulizacja jest bardzo szybka.
- Inhalatory kompresorowe (tłokowo-pneumatyczne) – Wytwarzają mgłę nośnika w dyszy nebulizatora, podczas „porywania” jego cząstek przez pęd strumienia gazu (zwykle powietrza) dostarczanego przez kompresor (sprężarkę). Są głośniejsze od ultradźwiękowych, ale dużo tańsze i z tego względu bardzo popularne.
Poniżej przedstawione zostały dwa modele inhalatorów kompresorowych dla dzieci i dorosłych, które są bardzo popularne na rynku polskim.
inhalator TM-NEB Baby Producent: TECH-MED (Polska) |
Inhalator CN1C3 Producent: ChoiceMMed |
Ogólne wskazówki wyboru typu inhalatora
Wybór typu inhalatora powinien być dokonany przez lekarza prowadzącego danego pacjenta.
Lekarz powinien wziąć pod uwagę następujące elementy podczas procesu wyboru:
- Rodzaj leku, jaki może być deponowany w układzie oddechowym.
- Cena danego typu urządzenia.
- Łatwość obsługi i prawidłowe użycie przez pacjenta – jego stan zdrowia, wiek i możliwość obsługi manualnej.
- Preferencje chorego w zakresie typu inhalatora, szczególnie w przypadku dzieci.
- Niezawodność urządzenia, marka producenta czy gwarancja i serwis.
- Kwestia podawania różnych leków przez ten sam model inhalatora.
- Opinie innych użytkowników, jeśli są dostępne.
- Wygoda w stosowaniu inhalatora, utrzymanie czystości pomiędzy sesjami inhalacji, łatwość obsługi przez inne osoby z otoczenia chorego.
Uwagi i ostrzeżenia!
- U niektórych osób inhalacje mogą spowodować nadmierne podrażnienia śluzówki. Osoby palące nie powinny palić przynajmniej pół godziny przed zabiegiem i dwie godziny po. Połączenie drażniącego śluzówkę dymu z inhalacją leczniczą może przyczynić się do pogorszenia stanu zdrowia. Nie wskazane są też długie rozmowy.
- Pamiętajmy, że inhalacja zawsze powoduje znaczne przekrwienie błony śluzowej górnych dróg oddechowych. Staje się ona bardziej wrażliwa na czynniki zewnętrzne: kurz, dym i mróz – toteż powinniśmy ich po inhalacji unikać.
Nawilżanie i odkażanie mieszkania
Warto wiedzieć, że dobroczynny efekt inhalacji nie kończy się na działaniu mieszanki ziołowej. Dzięki inhalacjom zmienia się także jonizacja powietrza w pomieszczeniu. Przegrzany i suchy pokój jesienią i zimą, dzięki parówce zmieni jonizację na ujemną, sprzyjającą dobremu samopoczuciu i zdrowieniu.
Generalnie, nawilżanie powietrza w pomieszczeniach mieszkalnych (i nie tylko) ma znaczenie dla komfortu życia.
Człowiek powinien oddychać powietrzem odpowiednio nawilżonym. Najlepiej w przedziale wilgotności rzędu 55-70%. Ma to szczególne znaczenie w pomieszczeniach, gdzie się śpi oraz w pomieszczeniach klimatyzowanych, z dużą ilością urządzeń elektrycznych i elektronicznych.
Suche i zakurzone powietrze może być przyczyną nadmiernego wydzielania śluzu oskrzelowego z jednej strony, z drugiej zaś może powodować, że bakterie chorobotwórcze mają ułatwioną drogę do inwazji nabłonka rzęskowego drzewa oskrzelowego.
Dlatego tak istotnym jest zachowanie odpowiedniego nawilżenia powietrza w pokojach, gdzie śpią dzieci, w szczególności chore. Rozwiązaniem tych problemów jest zastosowanie odpowiedniego inhalatora przed snem dziecka oraz zachowanie odpowiedniego nawilżenia w pokoju, gdzie dziecko przebywa.
Zobacz również:
- Lista produktów – Inhalatory