Jakkolwiek elektrostymulacja mięśni Kegla kojarzy się zwykle ze wzmocnieniem mięśni dla miednicy w celu walki z nietrzymaniem moczu, to jest stosowana także do poprawy warunków anatomicznych po porodzie, co ma istotne znaczenie dla poprawy jakości współżycia seksualnego.

Zapobieganie nietrzymaniu moczu, czyli działanie wyprzedzające, mające nie dopuścić do tej niezwykle częstej dolegliwości, polega na ćwiczeniach mięśni dna miednicy (ćwiczenia Kegla), polegających na świadomym ich skurczu w seriach i przez określony czas. Jest to ćwiczenie proste, lecz wymagające dodatkowego wysiłku i czasu, co w okresie połogu i po nim może być kłopotliwe.

Wytyczne Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych z 2017 roku wyraźnie wskazują na wykonywanie ćwiczeń, lecz bez użycia „kulek gejszy” i innych stożków dopochwowych w okresie połogu.
Podobnie inne rekomendacje i wytyczne (Towarzystw ginekologicznych i uroginekologicznych) wskazują na wyższość fizjoterapii mięśni dna miednicy od ich braku.

Postępowanie prewencyjne przy niepowikłanym porodzie i połogu, oraz po połogu najwygodniej prowadzić elektrostymulacją dopochwową (z użyciem sondy dopochwowej) lub pozapochwową (elektrody samoprzylepne na wzgórku łonowym i udach – mniej komfortowe ze względu na owłosienie).

Wzmocnienie mięśni dna miednicy mniejszej oraz retrakcja mięśni gładkich pochwy po porodzie naturalnym, to osobny temat. Obecnie uważa się, że przyspieszenie retrakcji mięśni oraz ich fizjoterapia jest najlepszym sposobem na utrwalenie anatomii dróg rodnych sprzed porodu, co ma kapitalne znaczenie dla odczuć seksualnych kobiety i jej partnera. Jeden lub dwa porody drogami naturalnymi mogą całkowicie zniszczyć harmonię współżycia. Obecnie kwestia ta nie jest już tematem tabu i coraz częściej otwarcie się mówi o konieczności przeciwdziałania dyskomfortowi seksualnemu po porodzie.

Jak to osiągnąć?

Elektrostymulacja przezpochwowa zastosowana we wczesnym okresie, już podczas niepowikłanego połogu, jest najlepszą formą prewencji. Polega ona na doprowadzaniu mięśni dna miednicy do intensywnych skurczy za pomocą delikatnej stymulacji prądowej, tzw. elektrostymulacji EMS, co nie tylko zwiększa siłę mięśni, ale również poprawia ich odczuwanie i kontrolę nad nimi. Dodatkowo kobieta może ćwiczyć świadomie, kurcząc mięśnie dna miednicy mniejszej (ćwiczenia Kegla). Istotnym jest, aby uzyskać zgodę położnika, który określi czas rozpoczęcia takich ćwiczeń (ważne są warunki anatomiczne, zabiegi podczas porodu – np. nacięcie krocza).

Po 6-8 tygodniach od niepowikłanego porodu, takie ćwiczenia i elektrostymulację można prowadzić bez większych obaw, jeśli nie ma innych przeciwwskazań (padaczka w wywiadzie, choroby nowotworowe itp.).

Już po kilku tygodniach elektrostymulacji, pacjentka wyczuje zdecydowaną poprawę doznań seksualnych oraz nauczy się stopniować skurcz mięśni dna miednicy podczas zbliżenia. Partner także stwierdzi zdecydowaną poprawę.
Nie bójmy się poruszać tego tematu, gdyż w XXI wieku seksualność kobiet i ich wrażenia z pożycia intymnego są traktowane zdecydowanie bardziej poprawnie, niż w poprzednich stuleciach. Tym bardziej, że są już metody mogące poprawić samopoczucie partnerów, dodatkowo zapobiegając nietrzymaniu moczu w przyszłości.

Trening mięśni dna miednicy mniejszej (mięśni Kegla) za pomocą elektrostymulacji stał się w ostatnich latach bardzo popularny dzięki podręcznym elektrostymulatorom dedykowanym do samodzielnego stosowania w warunkach domowych. Na rynku jest już dostępnych wiele modeli posiadających różne funkcjonalności i co się za tym kryje, również różną cenę. W dalszej części postaramy porównać poszczególne rozwiązania i doradzić, co warto wziąć pod uwagę.

Dla przypomnienia, elektrostymulacja mięśni Kegla, czyli mięśni dna miednicy mniejszej, ma za zadanie wymuszenie pracy mięśni poprzez pobudzanie ich do skurczu za pomocą impulsów elektrycznych. Regularne ćwiczenie mięśni Kegla z wykorzystaniem elektrostymulacji nerwowo-mięśniowej (EMS) potrafią w ciągu kilku tygodni znacznie wzmocnić ich siłę, zdolność kontrolowania pęcherza moczowego, a także poprawić jakość współżycia seksualnego. Impulsy prądowe doprowadzane są do mięśni za pomocą specjalnej sondy dopochwowej lub rzadziej, doodbytniczej (jedyna możliwa opcja u mężczyzn).

Rodzaje elektrostymulatorów do mięśni Kegla

Elektrostymulatory stosowane do stymulacji mięśni Kegla można podzielić na trzy zasadnicze grupy, co zostało zobrazowane na poniższym schemacie, gdzie zostały wymienione również poszczególne modele urządzeń opisane dokładniej w dalszej części artykułu.

Najchętniej stosowane są aparaty dedykowane do ćwiczenia mięśni Kegla, głównie w terapii nietrzymania moczu. Posiadają one już w zestawie sondę dopochwową oraz zestaw programów zabiegowych ustawionych specjalnie do stymulacji mięśni Kegla. Jest to więc rozwiązanie najprostsze w stosowaniu i zarazem najtańsze.

Do stymulacji mięśni Kegla stosuje się zwykle urządzenia posiadające tylko jeden kanał stymulacji, co w większości przypadków jest zupełnie wystarczające. Jeden kanał oznacza, że możemy podłączyć tylko jedną sondę (lub jedną parę elektrod). Aparaty 2-kanałowe stosowane są przy bardziej zaawansowanych terapiach (np. sondy 2-kanałowe lub 1 sonda + 1 para elektrod) lub gdy wykorzystujemy urządzenie również do innych celów, gdzie dwa kanały mogą mieć znaczenie.

Analogiczną funkcjonalność można jednak uzyskać wykorzystując właściwie dowolny elektrostymulator (wielofunkcyjny) oferujący stymulację EMS, po dokupieniu sondy dopochwowej i odpowiednim skonfigurowaniu parametrów stymulacji. Dzięki temu, zakupiony elektrostymulator może być wykorzystywany do różnych celów, np. do popularnej terapii przeciwbólowej TENS, o ile aparat posiada tego rodzaju stymulację. Możliwości domowych elektrostymulatorów są już naprawdę ogromne i z powodzeniem pozwalają na stosowanie zabiegów, które dawniej były dostępne tylko w zakładach fizjoterapii. Dostosowanie uniwersalnego elektrostymulatora do stymulacji mięśni Kegla wymaga jednak wiedzy dotyczącej prawidłowego ustawienia parametrów. Pomocne mogą tu się okazać informacje zawarte na stronach lub instrukcjach obsługi elektrostymulatorów dedykowanych a najlepiej konsultacja z lekarzem lub specjalistą.
Przydatne informacje można znaleźć również na stronie: Nietrzymanie moczu – elektrostymulacja.

Odrębną, ale bardzo ciekawą grupę urządzeń stanowią aparaty oferujące terapię metodą biofeedback EMG. Metoda ta polega na detekcji sygnałów elektrycznych związanych z aktywnością chorych mięśni. Impulsy EMG są naturalnie emitowane przez włókna nerwowe unerwiające mięśnie, jednak w stanie chorobowym, nie są w stanie doprowadzić do prawidłowego skurczu mięśni czy nawet jakiejkolwiek reakcji. Detekcja potencjałów EMG posiada dla pacjenta niebagatelne znaczenie, gdyż zwiększa świadomość mięśni (które w przypadku mięśni dna miednicy są dodatkowo niewidoczne), co pomaga w wykonywaniu ćwiczeń i motywuje do dalszego leczenia. Sygnał EMG może być również wykorzystany do wyzwolenia elektrostymulacji mięśniowej i taką metodę stymulacji określa się w skrótem ETS (EMG Triggered Stimulation).

Dedykowane elektrostymulatory mięśni Kegla

Elektrostymulator Elise

Jest to bardzo popularny na rynku 1-kanałowy aparat do ćwiczenia mięśni Kegla. Jego istotną zaletą jest zasilanie z akumulatora o dłuższej żywotności i ładowarka w zestawie, co przy długiej i intensywnej terapii jest na pewno cenne. Elise zawiera w sumie cztery programy obejmujące leczenie nietrzymania moczu typu wysiłkowego (STRES) , mieszanego (MIXED) i z parcia (URGE) oraz dodatkowy program (TONE) do treningu mięśni Kegla w celu utrzymania sprawności zdrowych mięśni. Jest to podstawowy zestaw programów uwzględniający wszystkie rodzaje inkontynencji.
Pewnym plusem urządzenia jest komfortowa regulacja intensywności w małych krokach. Czas trwania zabiegu można ustawić na wartość od 10 do 90 minut.

Elektrostymulator Nu-Tek Levator Mini

Profesjonalny stymulator posiadający aż 20 specjalistycznych programów i dodatkowo 2 programy własne, dzięki czemu można opracować indywidualne programy zabiegowe. Nu-Tek Levator Mini pozwala na stymulację na dwóch kanałach, czyli można jednocześnie używać np. sondy dopochwowej i elektrod samoprzylepnych na skórze. W większości zastosowań wystarcza oczywiście tylko jeden kanał. Ciekawostką jest program do stymulacji nerwu piszczelowego (TNS) stosowany przy leczeniu nietrzymania moczu z parcia oraz przy nietrzymaniu kału plus kilka innych ciekawych programów.

Przy stymulacji dwukanałowej, można ustawić stymulację asynchroniczną, gdzie stymulacja odbywa się naprzemiennie raz na jednym i raz na drugim kanale.

Biorąc pod uwagę ćwiczenia mięśni Kegla, aparat Nu-Tek Levator Mini posiada największy stosunek możliwości do ceny wśród wszystkich prezentowanych tutaj rozwiązań. Zasilany za pomocą 4 baterii.

Elektrostymulator Sure Pro

Profesjonalny stymulator posiadający 11 fabrycznych programów zabiegowych wyczerpujących leczenie wszystkich rodzajów inkontynencji. Dodatkowo dostępne są jeszcze 3 programy własne, które można dostosować wg indywidualnych potrzeb. Sure PRO jest podobnym rozwiązaniem do Nu-Tek Levator Mini, również posiada dwa kanały stymulacji i ma program do stymulacji nerwu piszczelowego (TNS), a także program do stymulacji przeciwbólowej TENS, stosowany np. przy wulwodynii lub innych dolegliwościach bólowych pochwy. W zestawie są 4 elektrody naklejane na skórę. Sure Pro jest zasilany z akumulatora i posiada w zestawie ładowarkę, co dla niektórych użytkowników może być cenną zaletą. Przy stymulacji dwukanałowej, nie ma opcji stymulacji naprzemiennej. Posiada względnie dobry stosunek możliwości do ceny.

Elektrostymulator CHICKSTIM

Prosty w obsłudze aparat do ćwiczenia mięśni Kegla z 9 programami w tym 3 programami własnymi. Posiada dwa kanały stymulacji i stosunkową niską cenę (jak na aparat 2-kanałowy). Zestaw programów dedykowanych obejmuje podstawowe rodzaje terapii wzbogacone o proste programy przeciwbólowe. W programach własnych można zaprogramować bardziej zaawansowaną stymulację TENS oraz asynchroniczną (A) stymulację EMS.

Cenną cechą aparatu jest możliwość dokupienia zasilacza sieciowego, który może zasilać urządzenie podczas zabiegu.

Elektrostymulator – sonda KEFFORT MC-100A

Nowoczesny aparat do stymulacji mięśni Kegla za pomocą sondy zintegrowanej z elektrostymulatorem i sterowanej z aplikacji na telefonie. Posiada 4 podstawowe programy: NTM wysiłkowe, NTM naglące, NTM mieszane oraz program wzmacniający dla podtrzymania dobrej formy mięśni dna miednicy. Z uwagi na brak jakichkolwiek przewodów, sonda KEFFORT jest rozwiązaniem bardzo wygodnym, ale dedykowanym dla kobiet nie mających problemów z posługiwaniem się smartfonem. Po kilku miesiącach regularnego stosowania, sonda może wymagać wymiany, co oznacza wymianę całego urządzenia, ale z uwagi na niższą cenę w porównaniu z innymi rozwiązaniami, sonda KEFFORT wydaje się i tak bardzo dobrym rozwiązaniem.

Elektrostymulatory wielofunkcyjne (uniwersalne)

Wymienione w dalszej części aparaty można wykorzystać do stymulacji mięśni Kegla po dokupieniu sondy dopochwowej. W niektórych modelach należy samodzielnie ustawić parametry stymulacji (częstotliwość, szerokość impulsu, czasy: ramp up/down, work i rest), a w innych wystarczy wybrać gotowy już program przeznaczony specjalnie do stymulacji mięśni Kegla. Wszystkie poniższe modele posiadają przynajmniej 2 kanały stymulacji (do stymulacji 2 różnych obszarów ciała), przy czym na potrzeby stymulacji przezpochwowej (lub doodbytniczej) wykorzystujemy tylko jeden kanał.

Elektrostymulator Saneo Sport

Uniwersalny i popularny 2-kanałowy elektrostymulator niemieckiej firmy tic Medizintechnik oferujący elektrostymulację nerwowo-mięśniową EMS oraz przeciwbólową TENS. Oprócz zastosowań w rehabilitacji medycznej, Saneo Sport wykorzystywany jest przez osoby uprawiające sport jako uzupełnienie treningu, do poprawy sylwetki, przy przeciwdziałaniu zanikowi mięśni, czy do łagodzenia dolegliwości bólowych.
Urządzenie posiada 2 programy własne U1 i U2, które po ręcznym skonfigurowaniu, mogą być wykorzystane do stymulacji mięśni Kegla.

Elektrostymulator MediHighTec MH8200P

Aparat MH8200P stosowany jest przede wszystkim do łagodzenia bólu porodowego metodą TENS, ale posiada jeszcze możliwość zdefiniowania 3 programów własnych typu EMS (P1-P3, tryb S), co można wykorzystać do stymulacji mięśni Kegla. W sumie, urządzenie to posiada bardzo szerokie możliwości zastosowań zarówno w terapii TENS oraz EMS i co istotne, jest dostępne po stosunkowo niskiej cenie. Podobnie, jak inne elektrostymulatory wielofunkcyjne, MH8200P może być wykorzystywany przez wszystkich domowników (dołączony do urządzenia ręczny przycisk będzie wtedy oczywiście zbędny).

Elektrostymulator GLOBUS ACTIVA 700

Elektrostymulator Globus ACTIVA 700, podobnie, jak inne urządzenia włoskiej firmy GLOBUS, to najwyższa półka wśród urządzeń do elektroterapii, które można zastosować również w warunkach domowych. Model ACTIVA 700 jest dedykowany raczej dla kobiet. Posiada aż 183 programy wykorzystujące terapię EMS, TENS oraz mikroprądy. Można w nim skonfigurować ponadto 10 programów własnych, przy czym w przypadku stymulacji mięśni Kegla nie będzie to nawet konieczne, gdyż są już tam gotowe 3 programy dedykowane na nietrzymanie moczu.
ACTIVA 700 jest zaawansowanym elektrostymulatorem 4-kanałowym o szerokich zastosowaniach medycznych oraz dla poprawy sylwetki i urody skóry. W zestawie, znajduje się specjalna elektroda G-Trode do mikroprądowej stymulacji twarzy oraz innych obszarów ciała w celu odmłodzenia i poprawy właściwości skóry.

Godne polecenia są również inne modele elektrostymulatorów GLOBUS z programami do leczenia nietrzymania moczu (niezależnie od programów własnych), np. Triathlon dla sportowców, czy GENESY 600 lub najtańszy z nich – SlimFit (brak programów własnych).

Urządzenia do biofeedback’u EMG

Przedstawione poniżej modele posiadają już w zestawie sondę dopochwową. Wykorzystują tylko 1 kanał stymulacji, co w rehabilitacji mięśni dna miednicy jest w zupełności wystarczające.

Aparat biofeedback EMG Nu-Tek Maxi Plus 1

Urządzenie pozwala na pomiar aktywności mięśni poprzez rejestrację potencjałów EMG. Wspomaga rehabilitację mięśni za pomocą metody biofeedback EMG i pozwala na ocenę postępów leczenia w czasie.
Nu-Tek Maxi Plus 1 nie jest klasycznym elektrostymulatorem, gdyż nie emituje żadnych impulsów prądowych, a jedynie dokonuje detekcji aktywności elektrycznej mięśni. Każda próba napięcia mięśni dna miednicy jest wykrywana i uwidoczniona na ekranie, a także może wyzwolić sygnał dźwiękowy. Świadomość aktywności mięśniowej jest właśnie istotą rehabilitacji metodą biofeedback EMG.
Aparat posiada specjalny tryb treningowy polegający na wydawaniu prostych instrukcji głosowych (do wyboru w 5 językach, ale nie ma wśród nich języka polskiego, co nie stanowi jednak jakiegoś problemu).
Nu-Tek Maxi Plus 1 jest rozwiązaniem droższym w porównaniu z ceną większości elektrostymulatorów, ale jest modelem stosunkowo niedrogim, jak na urządzenie wykorzystujące terapię metoda biofeedback EMG. Może też służyć wyłącznie do celów diagnostycznych.

Elektrostymulator biofeedback EMG/ETS Nu-Tek Levator Elite

Nu-Tek Levator Elite zawiera w sobie opisaną wyżej funkcjonalność modelu Maxi Plus 1, ale został wzbogacony o zaawansowane funkcje elektrostymulacji EMS. Zestaw programów stymulacji (w trybie STIM) obejmuje 20 fabrycznych programów do leczenia wszystkich rodzajów nietrzymania moczu i innych dolegliwości mięśni miednicy oraz 3 programy własne. Na uwagę zasługuje bardzo szeroki zakres zmian parametrów stymulacji oraz podział niektórych programów zabiegowych na 5 faz o odmiennym charakterze działania.
Najbardziej interesującą funkcją urządzenia Nu-Tek Levator Elite jest jednak funkcja ETS. Polega ona na wyzwoleniu bodźca elektrycznego (EMS), który zostanie skierowany do mięśni w odpowiedzi na wykryty sygnał EMG. W tej odmianie metody biofeedback EMG, pacjent nie tylko ma świadomość swoich mięśni, ale wysiłek włożony w napinanie mięśni jest wspomagany zewnętrznie za pomocą elektrostymulacji. W typowej sesji zabiegowej, pacjent czuje wyraźny skurcz mięśni spowodowany bodźcem elektrycznych, a następnie stara się podtrzymać ten skurcz samodzielnie.
Stosowanie wszystkich funkcji elektrostymulatora Nu-Tek Levator Elite pozwala na bardzo efektywne leczenie mocno osłabionych mięśni dna miednicy.

Podsumowanie

Poniższa tabela przedstawia w dużym skrócie wady i zalety przedstawionych rozwiązań i powinna pomóc w dokonaniu zakupu najbardziej odpowiedniego elektrostymulatora.

Zaburzenia doznań seksualnych po porodzie są związane z rozluźnieniem mięśni przepony mięśniowej miednicy, nazywanych także przeponą moczowo-płciową lub mięśniami dna miednicy mniejszej, czyli mięśni Kegla. Przezpochwowa lub doodbytnicza elektrostymulacja jest jednym z podstawowych ćwiczeń rehabilitacyjnych, wzmacniających te mięśnie i przywracających ich funkcjonalność, co przekłada się na szybki powrót do prawidłowych właściwości i doznań podczas współżycia.
Podobnie wczesna profilaktyka nietrzymania moczu, związanego z rozluźnieniem włókien mięśni Kegla w czasie porodu, wymaga włączenia treningu mięśni przepony miednicy w czasie od 8 do 12 tygodni po niepowikłanym porodzie drogami naturalnymi.

Na rynku można spotkać już wiele urządzeń do elektrostymulacji mięśni Kegla, które mogą być stosowane samodzielnie w domu. Ich głównym zastosowaniem jest tonizowanie i rozbudowa mięśni dna miednicy mniejszej. Są to urządzenia medyczne, w pełni bezpieczne i jak na swoje możliwości również niedrogie.

Dlaczego trzeba ćwiczyć mięśnie Kegla?

Ponieważ akcja porodowa w przypadku porodów naturalnych powoduje zwiotczenie mięśni Kegla, to często prowadzi to do ich długotrwałej lub stałej niewydolności. Mięśniówka samej pochwy składa się z mięśni gładkich i z czasem ulegają one retrakcji (obkurczeniu), przez co pochwa wraca do rozmiarów sprzed porodu, lub pozostaje nieznacznie szersza.

Funkcją mięśni Kegla jest wsparcie poziome narządów miednicy. Przez tą swoistą przeponę przechodzi m.in. cewka moczowa i pochwa. Osłabienie mięśni Kegla w wyniku akcji porodowej powoduje słabszy ucisk na szyję pęcherza moczowego i mimowolny wypływ moczu do cewki moczowej.

Mniejsza sprężystość mięśni jest także powodem odczucia „luźnej pochwy” i zmniejszenia doznań seksualnych zarówno u kobiety, jak i partnera.
Nieleczone osłabienie mięśni Kegla powoduje, że poprawa ich siły jest tym trudniejsza, im dłuższy czas upłynął od czynnika je uszkadzającego.

Dlaczego elektrostymulacja?

Według Wytycznych Zespołu Ekspertów odnośnie postępowania diagnostyczno-terapeutycznego u kobiet z nietrzymaniem moczu i pęcherzem nadreaktywnym (Ginekologia Polska 2010, 81(10), str. 792), elektrostymulacja mięśni dna miednicy jest zalecaną formą leczenia zachowawczego, którą można oczywiście łączyć z innymi formami ćwiczeń mięśni.

Elektrostymulator pozwala na zwiększenie masy mięśniowej i ich trofiki, szczególne w rehabilitacji poporodowej u młodych kobiet, szybko prowadząc do poprawy funkcjonalności mięśni Kegla i poprawy doznań seksualnych. Jest jednocześnie rozwiązaniem niezwykle prostym w obsłudze.

Przebieg ćwiczeń

Ćwiczenia należy rozpocząć nie wcześniej, niż 8 tygodni po porodzie. Bezwzględnie wskazane jest, aby uzyskać zgodę od lekarza prowadzącego na rozpoczęcie ćwiczeń. Czas wynoszący około 12 tygodni po niepowikłanym porodzie z reguły jest całkowicie wystarczający i nie powinny wystąpić jakiekolwiek powikłania. Interwał pomiędzy porodem a rozpoczęciem ćwiczeń jest związany z koniecznością całkowitego obkurczenia się mięśni macicy oraz uzyskania silnego zrostu po ewentualnym okołoporodowym nacięciu krocza.

Ćwiczenia powinno się prowadzić z początku 1 x dziennie przez 20-30 minut. Po tygodniu ćwiczeń można przystąpić do ćwiczeń 2 x dziennie po 30 minut przez 8-12 tygodni. Moc impulsów powinna być tak dobrana, aby było czuć wyraźne, mocne skurcze mięśni, lecz zawsze poniżej progu odczuwania bólu. W przeciwnym razie może dojść do przetrenowania mięśni, co będzie odczuwalne na drugi dzień w postaci bólu w dolnej partii podbrzusza.

Podsumowanie

Zabiegi elektroterapii stosowane powszechnie w gabinetach fizjoterapii mogą być w wielu wypadkach bez problemu stosowane w warunkach domowych. Dotyczy to również rehabilitacji mięśni Kegla, które można skutecznie wzmocnić za pomocą niewielkich i poręcznych elektrostymulatorów, które są zalecanym rozwiązaniem przede wszystkim w terapii nietrzymania moczu. Aparaty do elektrostymulacji potrafią w ciągu kilku tygodniu znacząco poprawić prawidłowe funkcjonowanie mięśni dna miednicy, a w dalszym etapie, doskonale nadają się również do poprawy kondycji  zdrowych mięśni.

Dlaczego kobiety w innych krajach rodzą bez bólu a w Polsce nie?

Co prawda część kobiet uważa, że biblijne „w bólu będziesz rodzić” zobowiązuje do cierpień przy porodzie, to większość kobiet jednak wspomina tę część akcji porodowej nieprzyjemnie. Same narodziny dziecka wynagradzają cierpienia z nawiązką, lecz fakt, że współczesna medycyna daje możliwość przeżywania porodu bez bólu lub z jego znacznym ograniczeniem daje asumpt do twierdzenia, że tak być po prostu nie musi.
Elektrostymulacja TENS jest nową niefarmakologiczną metodą ograniczania dolegliwości bólowych podczas porodu. TENS stosowany jest w medycynie od wielu lat, a od niedawna również na oddziałach położniczych zastępując lub uzupełniając inne metody znieczulenia przy porodzie, głównie metody farmakologiczne. TENS jest metodą bardzo skuteczną, stymuluje naturalne, fizjologiczne mechanizmy przeciwbólowe organizmu (endorfiny i bramkowanie bólu), a jego podstawową zaletą jest brak działań ubocznych.

Czym są bóle porodowe?

W trzecim trymestrze ciąży macica przygotowuje się do akcji wydalenia płodu za zewnątrz. Pojawiają się skurcze, które przygotowują mięśniówkę macicy. Po 38 tygodniu ciąży pojawiają się nieregularne skurcze przepowiadające, które zalicza się do skurczów bezpośrednio związanych z porodem. Są zazwyczaj niebolesne. Przed samą akcją porodową skurcze stają się bardziej regularne i bolesne. Różne kobiety różnie odczuwają bóle, co jest związane z indywidualnym progiem odczuwania bólu. Najczęściej jako pierwsze pojawiają się bóle okolicy krzyżowo-lędźwiowej. Następnie bóle przechodzą w kierunku dołu brzucha, a na koniec obejmują cały brzuch. Związane jest to z topografią skurczu macicy. Te ostatnie bóle wiążą się z masywnymi skurczami całej macicy i są niezwykle bolesne. Pierwsze bóle porodowe, odczuwane najczęściej w okolicy krzyżowo-lędźwiowej mogą trwać od kilku do kilkunastu godzin i nastręczają cierpień większości rodzących. Są głębokie i rytmiczne, zanikające poza skurczami. Zaznaczyć trzeba, że pierworódki, czyli rodzące po raz pierwszy, najczęściej odczuwają bóle bardziej od kobiet, które wcześniej rodziły. Bóle są najsilniejsze w drugim okresie porodu, który może trwać od 30 minut do dwóch godzin. Często wiążą się z kryzysem psychicznym rodzącej, która nie może wytrzymać bólów porodowych. Współpraca z personelem medycznym jest wtedy także zaburzona, co ma wpływ na jakość akcji porodowej.

Radzenie sobie z bólem porodowym

W tym momencie należy sobie zadać ponownie pytanie: czy bóle są nieodzowną częścią porodu i czy kobiety muszą ich doświadczać? Odpowiedź jest wbrew pozorom prosta. Tak, bóle są nierozerwalnie związane z akcją porodową, lecz kobiety w dzisiejszych czasach nie muszą z ich powodu cierpieć.
Jak zmniejszyć lub uśmierzyć bóle porodowe?

Czym jest TENS?

TENS oznacza przezskórną stymulację nerwów. Metoda ta, sprawdzona klinicznie na całym Świecie w milionach porodów, pobudza organizm do naturalnej obrony przed bólem.
Stosowana już jest z powodzeniem od kilkunastu lat. W Polsce nie jest jeszcze powszechnie stosowana, lecz dostępność aparatów TENS jest już coraz większa, dzięki czemu zarówno wiedza personelu medycznego jest większa, a i rodzących, korzystających z tej sprawdzonej klinicznie metody jest także coraz więcej. W Wielkiej Brytanii, czy Niemczech sprzęt TENS jest standardowo zalecany przez lekarzy i położne oraz refundowany przez kasy chorych.
Zalety metody TENS:

• Całkowicie bezpieczna zarówno dla rodzącej jak i dla dziecka
• Potwierdzona klinicznie
• Rodząca sama kontroluje proces łagodzenia bólu
• Brak wpływu na dziecko
• Pozwala rodzącej być całkowicie mobilną podczas porodu

Stymulator TENS wysyła bardzo mały impuls elektryczny przez skórę, który działa na różne sposoby:

• Uwolnienie beta-endorfin. Przy niskich częstotliwościach i nieco silniejszym impulsie, TENS stymuluje nerwy ruchowe do małych i powtarzalnych skurczów mięśni. Jest to dostrzegane przez mózg jako ćwiczenia, a to sprzyja uwalniania endorfin – twoje ciało produkuje własne naturalne substancje przeciwbólowe. Ulgi rośnie i zwykle trwa około 40 minut, aby osiągnąć maksymalny poziom, który może trwać wiele godzin.

Jak stosuje się aparaty TENS?

Rodząca nalepia cztery lud dwie elektrody na lędźwiowej części pleców, a podłączony do nich mały aparat stymuluje impulsami elektrycznymi nerwy czuciowe i poprzez nie blokuje sygnał bólowy w komórkach rogów przednich rdzenia kręgowego (patrz opis mechanizmu powyżej). Rodząca sama dobiera siłę pożądanego impulsu i „trzyma w ryzach” bóle porodowe osobiście.

Obecnie na rynku są dostępne małe aparaty TENS (wielkość telefonu komórkowego), specjalnie przeznaczone do uśmierzania bólu podczas akcji porodowej. Ponieważ metoda TENS jest stosowana powszechnie w fizjoterapii bólu, różne aparaty TENS mają wiele programów, pomagających w terapii różnych rodzajów bólów. Tylko kilka specjalnie dobranych schematów stymulacji ma wybitne właściwości uśmierzania bólów porodowych.

Wśród aparatów TENS specjalizujących się w łagodzeniu bólów porodowych, na uwagę zasługuje aparat TENS na bóle okołoporodowe MediHighTec MH8200P. Oprócz ciekawego rozwiązania, jakim jest ręczny zdalny przycisk wykorzystywany podczas fazy porodu, nadaje się on również do innych rodzajów bólów. MediHighTec MH8200P posiada specjalne programy do stosowania przed porodem, po porodzie, programy manualne pozwalające na przystosowanie aparatu do uśmierzania właściwie dowolnych rodzajów bólów, a także programy EMS do stymulacji mięśniowej, np. w celu wzmocnienia mięśni, w szczególności mięśni Kegla odpowiedzialnych za trzymanie moczu. Wszechstronność tego aparatu jest to o tyle istotna, że jego zakup nie jest związany tylko z okolicznością samego porodu. Może być wykorzystywany przez wiele lat, również przez innych członków rodziny.

Innym ciekawym rozwiązaniem jest elektrostymulator mamaTens firmy TensCare (Wielka Brytania), specjalnie stworzony dla rodzących i przeznaczony do zwalczania wyłącznie bólów porodowych. Jego bardziej zaawansowana wersja o nazwie mamaTens „MyTime” posiada specjalne elektrody zintegrowane z przewodami, co zapobiega przypadkowemu odpięciu się elektrod od przewodów podczas gwałtownych ruchów w trakcie porodu. Skuteczność mamaTens MyTime została sprawdzona w milionach porodów.

Stosowanie innych rodzajów aparatów TENS, przeznaczonych do uśmierzania innych rodzajów bólów może nie przynieść pożądanych efektów, gdyż modele stymulacji (typ fali, rodzaj salw impulsów itd.) są przeznaczone do leczenia neuralgii, bólów przewlekłych i innych, lecz nie bólów porodowych.

Zobacz również:

• Lista produktów – elektrostymulatory TENS
• Czym jest elektrostymulacja TENS ?

 Elektrostymulacja TENS jest od wielu lat stosowana w medycynie w zwalczaniu dolegliwości bólowych i doskonale sprawdza się również w uśmierzaniu bólu miesiączkowego. Może wspomagać, czy wręcz zastąpić farmakoterapię. Metoda TENS nie wykazuje żadnych działań ubocznych, wyzwala naturalne mechanizmy przeciwbólowe organizmu, a dzięki miniaturyzacji elektrostymulatorów może być stosowana jako urządzenie osobiste, w domu, w pracy i zawsze pod ręką.
Lekarze zalecają TENS szczególnie u osób niekorzystnie znoszących działanie leków przeciwbólowych.

Czym jest ból menstruacyjny?

Bóle menstruacyjne, zwane czasami miesiączkowymi, są związane z ruchami mięśniówki macicy, usiłującej wydalić złuszczający się nabłonek po tym, jak nie doszło do zapłodnienia i zagnieżdżenia jaja płodowego.
Brzmi to bardzo naukowo, lecz definicja ta niesie ze sobą wiele informacji. Mówi bowiem o tym, że nie doszło do zapłodnienia komórki jajowej oraz że nie ma zagnieżdżenia jaja płodowego. „Wyściółka” macicy, czyli śluzówka, musi więc przejść cały cykl rozwoju, aby przygotować się do przyjęcia zapłodnionej komórki jajowej w następnym cyklu. Taka jest jej rola. Niepotrzebna, przerośnięta, musi zostać wydalona, aby zrobić miejsce nowej warstwie.

Rodzaje bólów menstruacyjnych

Ruchy mięśniówki macicy są zazwyczaj wyczuwalne, powodujące niewielką bolesność, lecz u kilku-kilkunastu procent kobiet, które mają nadprodukcję prostaglandyn, hormonów powstających pod wpływem progesteronu, skurcze są wyjątkowo silne i bolesne. Są to tzw. bóle pierwotne. U części dziewcząt i kobiet, które mają niski próg pobudzenia bólowego mogą przybierać formę bólów uniemożliwiających normalne funkcjonowanie. Takie bóle są uznawane za chorobę i się je leczy.
Inny rodzaj bólów menstruacyjnych, bóle wtórne, mają miejsce w przebiegu choroby organicznej. Przykładów jest wiele: endometrioza (głównie), mięśniakowatość macicy, zapalenia macicy czy nieprawidłowe jej położenie, to tylko kilka z nich. Leczenie takich bólów musi wiązać się z leczeniem choroby podstawowej – przyczyny bólów.

Leczenie bólów menstruacyjnych

Najczęściej bóle leczy się farmakologicznie. Jest to podstawowy błąd, gdyż osoby cierpiące, podatne na wszechobecną reklamę środków przeciwbólowych i rozkurczowych zbyt łatwo i zbyt często sięgają po pigułkę, nie wiedząc, jakie powikłania się z tym mogą wiązać. Stosowanie bez umiaru ibuprofenie powszechnie stosowanego leku przeciwbólowego, może wiązać się nawet ze zgonem. Ponieważ związek ten jest obecny w wielu lekach, zażycie kilku rodzajów może spowodować, że suma przyjętego paracetamolu przekroczy 4 gramy w ciągu doby, co zazwyczaj prowadzi do ciężkiego, często śmiertelnego uszkodzenia wątroby. Liczba takich powikłań jest bardzo duża. Przyjmowanie ibuprofenu, naproxenu czy kwasy acetylosalicylowego niesie ze sobą możliwość powikłań ze strony przewodu pokarmowego czy krwionośnego.
Inne metody łagodzenia bólu menstruacyjnego: nagrzewanie podbrzusza, leki rozkurczowe, unikanie stresu fizycznego i psychicznego, dieta – to tylko środki niosące ulgę w cierpieniach niewielkiej części kobiet.
Czy można stosować więc inne, alternatywne, lecz uznane przez medycynę metody? Zdecydowanie TAK. Taką metodą jest TENS.

Czym jest TENS?

TENS (Transcutaneous Electrical Nerve Stimulator), czyli przezskórna stymulacja nerwów, jest metodą wykorzystywaną przez elektrostymulatory wysyłające impulsy elektryczne o niskiej amplitudzie z elektrod przez skórę do nerwów obwodowych. Są to nerwy odpowiedzialne za czucie temperatury. Poprzez te nerwy sygnał elektryczny dociera do połączeń synaptycznych rdzenia kręgowego, gdzie działa dwojako:

1. Jako sygnał blokujący impuls nerwowy niosący informację o bólu do mózgu, przez co mózg nie otrzymuje danych odnośnie miejsca i nasilenia bólu. Ten efekt jest wywoływany impulsami TENS o wysokiej częstotliwości. Blokowanie impulsów bólowych nie uszkadza struktury nerwów, lecz „oszukuje” mechanizm informowania o bólu. Mechanizm blokowania impulsów nerwowych niosących sygnał o bólu został przyjęta przez naukę w latach 60-tych XX wieku jako teoria bramek bólowych Melzacka i Walla. Włókna nerwowe typu C niosą sygnał z elektrostymulatora szybciej, niż włókna typu A, przez co sygnał ze stymulatora wygrywa w konkurencji o dostęp do podwzgórza.
2. Jako przeciwbólowych – beta-endorfin, mających działanie przeciwbólowe równie silne jak morfina (lub inne związki opiatowe). Ten mechanizm wywołują impulsy o niskiej częstotliwości lub krótkie uderzenia (ang. Burst).

TENS jest metodą refundowaną w wielu krajach Europy zachodniej i USA. Lekarze w Polsce także coraz częściej stosują TENS, lecz na przeszkodzie do jej rozpowszechnienia stoi brak finansowania ze strony NFZ oraz mała dostępność aparatów i ich cena.
Należy jednak w tym miejscu zaznaczyć, że nakład na zakup urządzenia TENS jest jednorazowy, zaś nakłady na zakup leków są ponoszone co miesiąc.

Liczne aparaty TENS mają możliwość łagodzenia bólów menstruacyjnych. Jednak firma Tenscare poszła jeszcze dalej i opracowała mały, przenośny i elegancki aparat TENS Ova+, przeznaczony wyłącznie do zwalczanie bólów miesiączkowych. Stosuje bowiem specjalnie dobrane programy stymulacji elektrycznej, które mają udowodnioną klinicznie skuteczność w zwalczaniu tych bólów, będąc mniej skutecznymi w innych rodzajach. Pozostałe aparaty, dostępne na rynku niosą ulgę w innych rodzajach bólów, wpływając na bóle menstruacyjne w mniejszym stopniu. Ponadto ich cena jest zazwyczaj kilkukrotnie wyższa od urządzenia Ova+.

Zapoznaj się z dokładnymi informacjami na temat:
elektrostymulator TENS Ova+ na bóle menstruacyjne.

Zobacz również:

• Lista produktów – elektrostymulatory TENS
• Czym jest elektrostymulacja TENS ?